چکیده:
دیه از جمله مباحث پرکاربرد و بحث‌برانگیز در فقه اسلامی است. این بحث مفصل از حقوق اسلام دارای فصول و بخش‌بندی‌های متعددی است که ذیل باب دیات در کتب فقهی بدان اشاره شده است آنچه در این رساله بررسی می‌شود پژوهشی جدید بوده که با نگاهی دقیق و جزئی مستقلاً به موارد پرداخت دیه از بیت‌المال اشاره نموده است موارد بی‌شماری وجود دارد که به هر دلیل پرداخت دیه از سوی جانی امکان‌پذیر نیست و بیت‌المال مسلمین متکفّل آن است که در این رساله احصاء شده است. هدف از نگارش این تحقیق جمع‌آوری دقیق موارد پرداخت دیه از بیت‌المال می‌باشد و با اشاره به خلأهای قانونی در این زمینه علی‌رغم گزاره‌های فقهی موجود؛ پیشنهاداتی در این زمینه تقدیم می‌گردد: 1. روشن شدن مصادیق افراد عاقله در قانون و موارد جایگزینی امام (بیت‌المال) به نیابت از عاقله 2. افزودن ماده‌ای به لایحه جدید قانون مجازات اسلامی جهت روشن کردن شرط پرداخت دیه از بیت‌المال؛ اینکه اولاً اولیای دم باید پرداخت دیه را تقاضا کنند ثانیاً بیت‌المال تمکن مالی داشته باشد. 3. روشن نمودن دیه شهروندان غیرمسلمان و شرایط ادای دیه آن‌ها از سوی بیت‌المال 4. روشن نمودن اینکه آیا مصادیقی که در موارد عدم شناسایی قاتل در فقه آمده است به‌صورت تمثیلی است یا حصری مضافاً در شرایط خاصی دیه ممکن است تغلیظ گردد و پرداخت چنین مبلغ اضافی توسط بیت‌المال جای بحث و تأمل دارد چرا که بار سنگینی را بر دولت اسلامی تحمیل می‌کند. همچنین در صورتی که نیاز به پرداخت فاضل دیه باشد دوباره نقش بیت‌المال در تأدیه آن بحث پذیر می‌گردد.
