چکیده:
بحث صفات قاضی از دیرباز در کتب فقهای امامیه و اهل سنت مطرح شده است و از جمله این صفات، صفت اجتهاد می‌باشد این بحث در کتب فقهای متقدم به صورت مختصر به چشم می‌خورد در حالی که فقهای متأخر آن را، به صورت مفصل بیان می‌نمایند و این ضرورت در زمان غیبت امام معصوم (ع) بیشتر احساس می‌شود شاید بتوان گفت در نظر اولیه بیان شرایط قاضی در عصر حضور معصوم (ع) در فقه امامیه چندان ضروری به نظر نمی‌رسد اما در عصر غیبت نصب عام، اقتضاء می‌کند صفات لازم برای قاضی معین شود. نظرات فقهای امامیه و اهل سنت در این موضوع به سه نظریه اصلی محدود می‌شود. لزوم اجتهاد مطلق قاضی، کفایت اجتهاد متجزی قاضی و نفوذ قضاوت مقلد. البته هر یک از گروه‌ها ادله‌ای را بیان می‌نمایند هرچند برخی از فقها اجتهاد مطلق قاضی را لازم می‌دانند اما اغلب ایشان قضاوت مقلد آگاه به امور قضا را مستقیماً یا با عناوینی چون مشاور قضایی، نائب امر قضا و ... نافذ می‌دانند. این پایان‌نامه با بیان نظریات فقها و ادله مطروحه ایشان چگونگی نفوذ قضاوت مقلد را بیان می‌کند.
کلیدواژه‌ها: اجتهاد قاضی، مقلد، فقه امامیه، فقه اهل سنت، قاضی.
فصول پایان‌نامه:
این تحقیق در سه فصل ارائه شده است:
فصل اول: «مفاهیم بنیادی»
* بخش اول: مفهوم شناسی اجتهاد و تقلید
* بخش دوم: مفهوم شناسی قضا و حکم
* بخش سوم: عناوین متفرقه
فصل دوم: «بررسی نظرات فقهای امامیه»
* بخش اول: معناشناسی
* بخش دوم: دیدگاه فقهای متقدم
* بخش سوم: دیدگاه فقهای متأخر
* بخش چهارم: دیدگاه متأخر متأخرین
* بخش پنجم: دیدگاه فقهای معاصر در مورد شرط اجتهاد قاضی
فصل سوم: «بررسی نظریات فقهای اهل تسنن»
* بخش اول: کلیات
* بخش دوم: دیدگاه علمای شافعی
* بخش سوم: دیدگاه علمای مالکی
* بخش چهارم: دیدگاه علمای حنفی
* بخش پنجم: دیدگاه علمای حنبلی
