w w w . a h l e b a i t p e d i a .com
دانشنامه اهل بیت
حدیث
نویسنده: محمدرضا تاج
استاد راهنما: غلامحسین اعرابی
استاد مشاور: -
مقطع: کارشناسی ارشد
سال دفاع: 1392
مکان دفاع: دانشگاه قم

 چکیده:

 حج، در دوران جاهلیت، به شکل میراث تحریف شده‌ای از آیین حنیف حضرت ابراهیم (ع)، در بین اعراب جاهلی سابقه‌ی طولانی داشته و جدای از بعد عبادی آن، کارکردهایی در زمینه‌ی امنیت اجتماعی و رونق اقتصادی نیز برای قوم عرب در بر داشته است. از این‌رو اعراب جاهلی، مراسم حج را در ماه‌ها و روزهای معیّنی از سال با اعمال و مناسک خاصی، به جا می‌آوردند. با درخشش خورشید اسلام از شهر مکه- خاستگاه حج ابراهیمی- ضمن امضای اصل این عمل عبادی، رفتارهای شرک‌آلود و جاهلانه‌ی مشرکان عرب در آیین حج، با نقد جدی و اصلاحات اساسی مواجه شد؛ به گونه‌ای که دگرگونی شگرفی در اهداف، کارکردها، اعمال و مناسک حج به وجود آمد. اسلام، کعبه و مسجدالحرام و دیگر اماکن حج را از لوث وجود بت‌ها پاک نموده و سنت‌های جاهلانه‌ای همچون تلبیه و قربانی در نزد بت‌ها، طواف به دور آن‌ها و تبرک جستن از آن‌ها را برانداخت. نیز طواف عریان پیرامون کعبه که در جاهلیت مرسوم بود، ممنوع شد و حفظ حرمت ماه‌های حرام، قداست و امنیت حرم، به‌خصوص مسجدالحرام و بیت‌الله - که در نزد مردم جاهلی نیز جایگاه والایی داشت - مورد تأکید دوچندان قرار گرفت. با تشریع حج تمتع، انجام اعمال عمره در ماه‌های حج - که در جاهلیت، بزرگ‌ترین گناهان شمرده می‌شد - جزء اعمال حج قلمداد شد. اسلام، پوشش احرام یکسان برای همه‌ی حاجیان از هر قوم و طبقه وضع کرد و با زدودن خرافات از مناسک حج و لغو آداب و رسوم قبیله‌ای و امتیازات موهومی که قریش و برخی دیگر قبایل ساکن در حرم برای خود می‌پنداشتند، حج را عامل وحدت و قدرت مسلمانان قرار داد. همچنین با رفع ممنوعیت کسب و کار در ایام حج، بازارهای مکه رونق چشمگیری پیدا نمود و اصلاح امور دین و معیشت مردم، به‌طور هم‌زمان در حج مورد توجّه قرار گرفت.

کلیدواژه‌ها: نهاد حج، قرآن، تاریخ، حج اهلی، حج اسلامی، ابعاد حج، مناسک حج.

فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق در پنج فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات»
* طرح تحقیق
* شرح واژگان
فصل دوم: «شهر مکه و خانه‌ی کعبه در گذر تاریخ»
* شهر مکه و تاریخچه‌ی آن
* کعبه و جایگاه آن در میان امت‌ها
فصل سوم: «پیشینه‌ی تاریخی حج و جایگاه آن در جاهلیت و اسلام»
* تشریع و پایه‌گذاری حج
* حج و پیامبران الهی
* جایگاه حج در دوران جاهلیت
* جایگاه و اهمیت حج در اسلام
فصل چهارم: «مناسک حج جاهلی و حج اسلامی»
* اقسام حج و عمره در اسلام
* حج‌گزاران در جاهلیت
* آداب و مناسک حج جاهلی
فصل پنجم: «ابعاد و کارکردهای حج در جاهلیت و اسلام»
* بعد عبادی و معنوی حج
* بعد آموزشی و فرهنگی حج
* بعد سیاسی حج
* بعد اجتماعی حج
* بعد اقتصادی حج
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه


تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

مطالب مرتبط