چکیده:
این پایاننامه با بهرهگیری از آیات قرآن و سیره عملی پیامبر اکرم (ص) و کتب معتبر تاریخی اسلام، به نحوه موضعگیری پیامبر اسلام در قبال مشرکان و اهل کتاب و دعوت آنان به توحید میپردازد. نویسنده به برخورد نظری و عملی پیامبر اکرم (ص) در مقابل مشرکان در سه مقطع مکه و مدینه و پس از فتح مکه اشاره میکند. نویسنده بر این باور است که روشها و شگردهای پیامبر (ص) در مواجهه با مشرکان و اهل کتاب، متنوع و متعدد و گاه حتی در یک نگاه سطحی، برخی مواضع ایشان در تضاد با هم دیده میشود. نکته کلیدی از دیدگاه نویسنده در بررسی موضع پیامبر (ص) نسبت به مشرکان و اهل کتاب هنگامی فهمیده خواهد شد که دین نه صرفاً بهمثابه یک اعتقاد ذهنی و درونی برای افراد بلکه بهعنوان فرآیند تکامل اجتماعی نیز در نظر گرفته شود زیرا روش پیامبر (ص) در برخورد با مشرکان و اهل کتاب با عطف به وضعیت اسلام و مسلمین و شرایط گروه مقابل در هر مقطع طراحی میشد و به هویت اجتماعی و انسانی مشرکان و اهل کتاب توجه ویژه داشت. در واقع میتوان بین هویت اعتقادی و هویت سیاسی و اجتماعی اسلام رابطه طولی برقرار ساخت. نویسنده برخورد نظری پیامبر با مشرکان و اهل کتاب در موارد اعلام خاتمیت و نسخ ادیان گذشته، دعوت به اصول مشترک ادیان، تصدیق کتب آسمانی پیشین، تأیید بعضی از اهل کتاب و دعوت از آنها برای گفتگو را بررسی میكند و اصول رفتار عملی پیامبر (ص) با مشرکان و اهل کتاب در اصل عزت، اصل صراحت در بیان عقاید و عدم مداهنه، اصل ولاء و دوستی، اصل نفی سبیل کفار بر مسلمین و اصل وفای به عهد را مورد جستجو قرار میدهد.