چکیده:

 در بحث گونه شناسی اصحاب امام باقر (ع) توجه به جامعه‌ای که امام در آن زندگی می‌کردند لازم است زیرا امامت پیشوای پنجم شیعیان؛ در برهه‌ای آغاز شد که جامعه آن روز بیش از هر زمان دیگر چالش‌های عمیق عقیدتی و فقهی میان فرقه‌های اسلامی را یکی پس از دیگری تجربه می‌کرد. با حضور امام باقر (ع) و اصحاب ایشان در این عرصه، گام مهم و بسزایی در راستای تبیین آرای شیعیان برداشته شد و جنبش تحسین‌برانگیزی در میان دانشمندان شیعی پدید آمد که در اندک زمانی پس از آن توانست تفکرات خطرناک فرقه‌هایی چون مرجئه، جبریه، قدریه و غلات را تا حد قابل توجهی منزوی سازد. از طرفی عصر امام باقر زمانی بود که شرایط سیاسی و اجتماعی از هر جهت برای شروع یک کار فرهنگی عظیم و نشر احادیث ائمه و اسلام ناب محمدی فراهم شده بود. در این اوضاع امام باقر (ع) با شروع یک حرکت عظیم و با استفاده از اصحاب ویاران خود به نشر معارف اسلامی پرداخت. توجه به این نکته ضروری است که تمامی اصحاب امام از یک سنخ واحد نبودند و تفکرات گروه‌هایی مثل کیسانیه، زیدیه، غلات و ...، در میان برخی از آن‌ها رسوخ پیدا کرده بود. شناخت گونه‌های مختلف اصحاب امام باقر (ع) علاوه بر اینکه ما را در شناخت هر چه بهتر زمانه امام و یاران ایشان کمک می‌کند باعث خواهد شد تا در مورد روایت‌هایی که از آن‌ها در کتب روایی نقل شده دقت بیشتری کرده و نوع روایات منقول از آن‌ها را بر اساس تفکر، گرایش و سنخ آن‌ها مورد بررسی قرار دهیم که نتیجه‌ی این کار آشنایی صحیح با معارف منقول از ائمه خواهد بود.

کلیدواژه‌ها:سنخ شناسی، اصحاب امام باقر، گرایش‌های علمی و فکری عصر امام باقر (ع).

نوشتن دیدگاه