چکیده:

 ذکر در اصطلاح معارف اسلامی به معنای یادآوری خداوند به قلب و زبان است. «یاد خدا» سرچشمه قدرت روحی و معنوی انسان است و قرآن کریم، در مواضع متعدد، مسلمانان را به این امر مهم فراخوانده است تا از آثار و برکات آن برخوردار گردند و نیز از آفات «فراموشی خدا» و نسیان و غفلت از ذکر الهی، آنان را سخت پرهیز داده است تا از زیان‌ها و دشواری‌های گوناگون در امور دنیوی و اخروی به دور مانند. «ذکر» یکی از مفاهیم بزرگ و اساسی در فرهنگ اسلامی است، در عین حال تاکنون چنانکه باید و شاید شناخته نشده است و دست‌کم عموم مسلمانان از شناخت صحیح ذکر فاصله بسیار دارند و به همین جهت یا نسبت به ذکر و ذاکران نظر منفی دارند و یا اینکه کسانی را که از نظر منابع اصیل فرهنگ اسلامی ذاکر شناخته نمی‌شوند به‌عنوان ذاکر یا اهل ذکر تلقی می‌کنند، هرچند از دیرباز، راجع به تعریف و ویژگی‌ها و آثار آن مطالعات و مباحثات فراوانی صورت پذیرفته و در جای‌جای کتب تفسیر، حدیث، اخلاق و غیره به رشته تحریر کشیده شده است. هدف از این تحقیق، بازشناسی دقیق ذکر، ابعاد، آثار و مراتب آن است تا بتوان ذاکران حقیقی را چنانکه باید و شاید، شناخت و به‌ویژه طرز تلقی مسلمانان را از ذکر و ذاکران در عصر حاضر تصحیح و اصلاح نمود. برای این منظور، محقق با توزیع 500 پرسشنامه در میان فرهنگیان شیعی و سنی شهرستان تربت‌جام، به پاسخ‌های گویا و نمودارهای روشنی از مسئله رسیده که در فصل ششم تجزیه و تحلیل گردیده است.

فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق دارای شش فصل می‌باشد:
فصل اول: «کلیات»
فصل دوم: «عوامل، موانع، اوقات خاص و آداب ذکر»
* عوامل و انگیزه‌های یاد خدا
* موانع یاد خدا
* اوقات ذکر خدا
* آداب ذکر خدا
فصل سوم: «یاد خدا روح و فلسفه همه عبادات است.»
* نتیجه نماز یاد خداست
* روح و فلسفه حج «ذکر الله» است.
* حلیت ذکر در گرو «ذکر اسم الله» است.
فصل چهارم: «حقیقت ذکر و مراتب ذاکران»
* مراتب ذکر و ذاکران
* ویژگی‌ها ذاکران
* حقیقت و فضیلت یاد خدا
* مراد از «ذکر کثیر» و «اهل الذکر»
فصل پنجم: «آثار ذکر در زندگی انسان»
* آثار و برکات ذکر خدا
* عواقب فراموشی ذکر خدا
فصل ششم: «نگاهی به برداشت مسلمانان از ذکر و ذاکران در عصر حاضر»

نوشتن دیدگاه