چکیده:
سنت حسنه وقف همواره از جمله مباحث ثابت در کتب فقهی بوده و در طول سالیان متمادی منشأ اثرات بسیار ارزشمندی در عرصه‌های مختلف اجتماع بوده است، اگرچه اصل موضوع وقف مورد پذیرش بیشتر جوامع (تحت عناوین مختلف) بوده است. لیکن امروزه از مهم‌ترین مسائل، اختلاف در حوزه اموال وقفی است که ضرورت بازنگری در مسائل فقهی، حقوقی و اقتـصادی آن بر کـسی پوشیـده نیست. از سـوی دیگر تعریف ارائـه شـده از سوی فقها و اندیشمندان شیعی و به پیروی از آن‌ها در قانون مدنی مبنی بر «حبس عین مال» موجب شده است تا موضوع منحصر در اعیان شود، لیـکن با لحـاظ تحـولات اقـتصادی و اینکه امـروزه در عرصه‌های اقتـصادی، مـال معـانی بسـیار گسـتردهتر از آنچه پیـش از این میدانسـتیم یافته است با چنین هدفی می‌توان اذعان داشت تحدید وقف به اعیان قابل بازنگری است و با توجه به مقتضیات زمان، تصور سنتی از ضرورت بقای مال در صورت استفاده نیز قابل بررسی و اصلاح است، چراکه اصرار بر ماندگاری مال وقفی به صورت حفظ فیزیکی (اصل تابید) موجب شده است تا وقف اموال و دارایی‌های سیالی مانند پول با اشکال مواجه شود در حالی که در بسیاری از کشورها ماندگاری وقف را در حفظ ارزش اقتصادی موقوفه می‌دانند و برای ترغیب خیرین به امر وقف و تسهیل آن سیاست‌هایی از جمله وضع مالیات سنگین بر ارث و معافیت مالیاتی موقوفات و نهادهای وقفی را در نظر می‌گیرند. شایان ذکر است در بررسی موضوعات دو عنصر زمان و مکان همواره مطمح نظر فقها و اندیشمندان اسلامی بوده و لحاظ همین دو عنصر موجبات تغییر در اصل یا موضوع حکم را در پی داشته است. در این پژوهش با اتکا به روش گردآوری مطالب به صورت کتابخانه‌ای و روش توصیفی و تحلیلی با لحاظ عنصر زمان سعی شده است تا با بازنگری در تعریف وقف، حوزه و گستره اموال وقفی افزایش یابد و ضمن بررسی شرایط مال موقوفه و ماهیت پول با رفع مشکلات و موانع مطروحه در این خصوص، اولاً پول به‌عنوان مال در دایره موضوعات وقف قرار گیرد و ثانیاً به جای حفظ فیزیکی صرف، با در نظر گرفتن حفظ ارزش اقتصادی موقوفه و لزوم جبران کاهش ارزش پول (به سبب تورم که خود نیز با ذکر ادله از موضوع ربا خارج خواهد شد)، اشکال عدم بقاء پول، برطرف گردد. در نتیجه پول که امتیازات و کاربردهای ویژه‌ای را در عصر کنونی به خود اختصاص داده است به‌عنوان مال موقوفه، در قالب‌های مختلف و به فراخور نیازهای جامعه قابلیت انعطاف و کاربرد خواهد داشت.
کلیدواژه‌ها: وقف، پول، مال، احکام.
فصول پایان‌نامه:
این پژوهش در سه فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات»
* گفتار اول: تعاریف، عناصر، ویژگی‌ها، ارکان و اقسام
* گفتار دوم: پیشینه تاریخی وقف پول
فصل دوم: «امکان‌سنجی وقف پول»
* گفتار اول: آرا و نظرات فقها
* گفتار دوم: بررسی ادله مخالفان وقف پول
* گفتار سوم: بررسی ادله و دیدگاه موافقان وقف پول
* گفتار چهارم: بررسی و جمع‌بندی آرا موافقان و مخالفان وقف پول
فصل سوم: «موانع اقتصادی، راهکارها و شیوه‌های وقف پول»
* گفتار اول: تورم، ربا، خرید و فروش پول موقوفه
* گفتار دوم: کاهش ارزش اقتصادی پول موقوفه
* گفتار سوم: شیوه‌های وقف پول
نتیجه.
