چکیده:
هر جامعه‌ای برای گذران امور خود و رفع نیازهایش، به مشاغل گوناگون نیاز دارد تا با توجه به آن‌ها احتیاجات خود را برطرف سازد و افراد آن جامعه بتوانند به وسیله نعمت‌ها و موهبت‌های طبیعی توان خود را بالا ببرند، از این رو تمام مشاغل موجود در جوامع بشری که به نوعی با زندگی انسان ارتباط دارد، از دید بشر مهم و اساسی بوده و باید برای تحقق فرهنگ مناسب آن‌ها تدبیری مناسب اندیشید تا مقوله کار موجب تعالی بشر گردد. از دغدغه‌های اندیشمندان و صاحب‌نظران اسلامی در مقوله کسب و کار، پالایش و بازبینی فرهنگ کار است که امروزه به یک چالش جدی تبدیل گشته و افکار را به خود مشغول نموده است. فرهنگ کار در نظام اقتصاد اسلامی، دارای مبانی خاص خود می‌باشد. در این پایان‌نامه سعی شده، دو نوع از مبانی فرهنگ کار، با عنوان‌های: مبانی کلامی و مبانی اخلاقی مورد بررسی قرار گیرد تا با شناسایی و بازنگری در آن‌ها، ضمن شناخت آسیب‌های موجود، امکان دستیابی به یک الگوی صحیح و مناسب، برای اصلاح فرهنگ کار اسلامی، به دست آید. سیره و گفتار امام علی (ع)، درباره مقوله کار، ما را به این هدف نزدیک می‌نماید؛ از عوامل تأثیرگذار در فرهنگ کار، مبانی کلامی و اخلاقی آن است که باعث پویایی جامعه و فرد می‌شود، مانند خداباوری، اصالت آخرت، تقوا، برخورداری از رضایت الهی و ...؛ همچنین آسیب‌شناسی در فرهنگ کار و رعایت چهار اصل مهم، برای اصلاح فرهنگ کار از منظر امام علی (ع)، از دیگر نکات مورد بحث در این پایان‌نامه است که عبارتند از: اصل اول: ابعاد و مؤلفه‌های وجدان کاری که شامل زیرمجموعه‌هایی، چون: خلاقیت و نوآوری، به وجود آوردن روحیه کار و کوشش در کارکنان، هم سویی منافع فردی با اجتماع، فردگرایی، دنیاگرایی و انگیزش توفیق، برابرخواهی طبقاتی، احترام به قانون، عدالت ورزی، آگاهی از ارزش کار و بیگانه نبودن با آن، مسئولیت‌پذیری، ظلم‌ستیزی، ملی‌گرایی در برابر دشمنان، امنیت شغلی، اعتماد در روابط کاری و رضایت شغلی است. اصل دوم: ابعاد و مؤلفه‌های نظم و برنامه‌ریزی کاری که شامل زیرمجموعه‌هایی، چون: وقت‌شناسی، انجام کارها در اولین فرصت، تقسیم وقت، نظم‌پذیری، شناخت درست نقطه شروع و موقعیت هر عمل است. اصل سوم: ابعاد و مؤلفه‌های محکم‌کاری و اتقان کارها که شامل زیرمجموعه‌هایی، چون: مراعات حکمت در رأی خواهی، استفاده از تجارب دیگران، مشارکت، اندیشیدن در امور، مشورت و رایزنی، منع استبداد و خودرأیی، آزاداندیشی و نظرخواهی، عقلانیت، تدبیر در مقدمات و ارزشیابی نتایج، آینده‌نگری، تخصص کاری است. اصل چهارم: ابعاد و مؤلفه‌های پایبندی به اصول اخلاق کاری که شامل زیرمجموعه‌هایی، چون: تأکید بر مسئولیت‌پذیری انسان در برابر خداوند، تأکید بر مسئولیت‌پذیری انسان در برابر منابع خدادادی، پرهیز از اسراف، تقویت تعهد کاری، بودن به یاد خدا در هنگام کار کردن، تأکید بر مسئولیت‌پذیری انسان در برابر هم نوعان خود، انصاف دادن در کار به دیگران، اعتماد در روابط کاری، ضابطه مداری و شایسته سالاری، توجه به پرداخت حقوق به موقع کارگران و زیردستان، تشویق و تنبیه کارکنان است.
کلیدواژه‌ها:امام علی (ع)، فرهنگ کار، مبانی کلامی، مبانی اخلاقی، راهکارهای اصلاح.
مقالات مرتبط:بایسته‌های فرهنگ کار مطلوب از منظر امیرالمؤمنین علی (ع) اعظم باباخانیاه، حدیث و اندیشه، بهار و تابستان 1392، شماره 15، (38 صفحه، از 91 تا 128)
