چکیده:

 سازمان وکالت، سازمانی است که از عصر امام صادق (ع) تا پایان دوران غیبت صغرا به فعالیت می‌پرداخته است و ضروری‌ترین دلیل تشکیل آن، پراکندگی شیعیان در مناطق مختلف و دشواری دسترسی آنان به ائمه (ع) بوده است. این سازمان، به‌عنوان شبکه‌ای منسجم و مطمئن، شیعیان اقصی نقاط عالم اسلام را از خراسان گرفته تا شمال آفریقا، به رهبران سازمان وکالت که همان امامان معصوم (ع) بودند، مرتبط می‌ساخت و اهدافی چون: جمع‌آوری وجوهات شرعی، نذورات، هدایا، مکتوبات شیعیان اعم از سؤالات فقهی و درخواست‌ها، رفع شبهات، آماده‌سازی شیعیان جهت ورود به عصر غیبت و پذیرش غایب بودن امام (ع) از انظار، مبارزه با مدعیان دروغین بابیت و مهدویت را دنبال می‌کرده است. در طول حیات 200 ساله خود از وجود وکلایی توانمند بهره جسته است که دارای ویژگی‌های خاصی بوده‌اند که می‌توان به این موارد اشاره نمود: اکثر قریب به‌اتفاق این وکلا، محضر دو یا چند تن از ائمه (ع) را درک کرده و افتخار مصاحبت و مجالست با ایشان را پیدا کرده بودند، عمدتاً متعلق به خاندان‌های اصیل و معتبر شیعی بوده‌اند و گاه، تعدادی از مردان یک خاندان، عهده‌دار منصب وکالت بوده‌اند، این وکلا از توانمندی‌های لازم جهت ایفای وظایف وکالتی برخوردار بوده، اکثراً در عصر خود، از فقها و محدثین بزرگ شیعه محسوب می‌شده‌اند که نه‌تنها از محضر علما و فقهای بزرگ بهره برده و دارای تألیفات بسیاری در زمینه‌های فقهی و جز آن بودند بلکه شاگردان بسیاری را که خود، بعدها تبدیل به فقهای برجسته‌ای شدند، در دامان خود پرورش دادند، همچنین تعداد زیادی از این وکلا واسطه توقیعات ائمه (ع) خصوصاً در عصر غیبت صغرا بودند که وظیفه ابلاغ این توقیعات را به جامعه شیعیان بر عهده داشتند و این امر، به‌خوبی دلالت بر امانت‌داری آنان در رساندن اوامر ائمه (ع) به جامعه شیعیان دارد، آنان مرجع حل و فصل اختلافات شیعیان در زمینه‌های مختلف بوده‌اند که حاکی از صلاحیت داوری و قضاوت آنان است، این وکلا در شرایط منحصربه‌فرد امامین عسکریین (ع) و شرایط بسیار خاص عصر امام دوازدهم (ع) با مراعات بسیار بالای اصل تقیه، زیرکانه و محتاطانه عمل می‌کرده‌اند، به‌طوری‌که سال‌ها در قالب مشاغل متعارفی چون روغن فروشی، به‌نوعی رهبری سازمان را نیز بر عهده داشته‌اند و هم‌زمان، تلاش وافری جهت اثبات وجود امام دوازدهم (ع) و توجیه غیبت ایشان داشته‌اند. از بین این وکلا، برخی موفق به رؤیت امام دوازدهم (ع) و وقوف بر کرامات آن حضرت (ع) شدند. وظیفه خطیر سازمان وکالت در عصر غیبت صغرا عمدتاً بر دوش نواب چهارگانه آن حضرت قرار داشت که منهای مقام بابیت و سفارت آن حضرت (ع) از عهده وظایف وکالتی نیز به بهترین شکل ممکن برآمدند و جامعه شیعیان را در شرایطی که امام دوازدهم (ع) از انظار عموم، غایب بود، هدایت و رهبری کردند. اکنون به‌صراحت می‌توان ادعا نمود که وکلای ائمه (ع) از پایگاه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ممتازی برخوردار بوده‌اند.

نوشتن دیدگاه