چکیده:
ابن بطائنی، علی بن ابی حمزه، از راویان فاسدالمذهب است؛ امّا با این تفاوت که او دو دوره متمایز را در حیاتش پشت سر گذاشته است. مدتی بر طریق حق بوده و در آن دوران از روایان امام صادق و کاظم (ع) به شمار می‌رفته است؛ ولی در اواخر عمرش به کژراهه می‌رود و امامت امام رضا (ع) را منکر می‌شود. او روایات زیادی را در دورۀ استقامت خود از آن دو امام همام نقل کرده که از طریق گزارش صاحبان اصول روایی، مشایخ ثقات و اصحاب اجماع به جوامع روایی ما راه‌یافته است. به سبب مذمت‌هایی که از او در کتب تراجم شده است، فقیهان و عالمان ما موضع‌گیری متفاوتی در برخورد با روایات او داشته‌اند. منشأ اختلاف آنان نیز به این برمی‌گردد که برخی زمان ادای روایات را دورۀ استقامت او می‌دانند و برخی دیگر دورۀ انحراف او؛ و این یک نوع دوگانگی در پذیرش یا عدم پذیرش روایات او ایجاد کرده است؛ اما بنا به قراینی، به نظر می‌رسد بیشتر روایت او مربوط به دورۀ استقامتش بوده است، ازاین‌رو می‌توان به روایات او، در صورت احراز شرایطی، اعتماد کرد و آن‌ها را ملاک عمل قرارداد. همان‌طور که عمل مشهور فقیهان و عالمان نیز همین بوده است.
pdf دانلود مقاله روایات علی بن ابی حمزه بطائنی بین رد و قبول (279 KB)
