چکیده
در اين مقاله به معناشناسي «عقل» و «تفکر» و به ارتباط آن دو با «نفس» و «فطرت انسان» پرداخته شده است. اگرچه «عقل» در اصطلاح معروف و فلسفي­اش در دو معناي «جوهر بسيط» و «قوة نفس» استعمال شده است، ولي بررسي­هاي لغوي و قرآني نشان مي­دهد که معناي اصلي اين ماده -يعني «امساک» و «نگهداري»- است و براي آن بايد به قرآن توجه شود. ارشاد قرآن به تعقل، تنها ارشاد به علم و دانستن نيست بلکه به معناي پاي­بندي بر حقايق و معلومات فطري و بهره گيري از آنهاست. معناي اصلي مادة «تفکر»، «تردد و حرکت دروني نفس براي جداسازي معلومات صحيح از سقيم» مي­باشد. ماده «فکر» در باب «تفعل» دو معني «مطاوعه باب تفعيل» و «تکلف» را دربردارد. با توجه به اين معاني، به تلاش دروني نفس براي کشف، بازيابي و شناخت معلومات فطري»، «تفکر» اطلاق مي­شود که حاصل آن، بازيابي بينش­هاي فطري و معرفت نفس است. نفس در اين فرايند و رجوع به فطرت با موانع گرايشي و مقاومت­هاي بعد طبيعي خود مواجه است که از اين مواجهه با عنوان «جهاد با نفس» نيز ياد مي­شود. در نتيجه «تفکر» با شرايطي که بيان گرديد، اولين گام براي موفقيت در جهاد با نفس خواهد بود.
واژگان کلیدی: عقل، تفکر، قرآن، معرفت، فطرت،جهاد با نفس، انسان

دانلود مقاله معناشناسی واژگان «عقل» و «تفکر» در ارتباط با مفهوم «فطرت» در قرآن

نوشتن دیدگاه