چکیده
طلوع فرهنگ غنی و جامع اسلام،رویکرد مردم،به ویژه دانشوران و اندیشمندان مسلمان و حتی غیر مسلمانان را درپی داشت و آگاهی از روش رسول الله(ص)و پیشوایان شیعه و به کارگیری شیوهء زندگی جهان‌شمول این بزرگان در ابعاد مذهبی،اجتماعی،اقتصادی و سیاسی و بازآفرینی دنیای آرمانی عصر نبی مکرم اسلام،همواره آرزوی آنان بوده است.توجه به اخبار و احادیث،از راهکارهای رسیدن به این خواسته است،لذا علما ملزم به جمع‌آوری آن شدند،اما توجه بیش از حد به آن موجب کم‌بها شدن شاخه‌های دیگر علوم اسلامی و ظهور تفکری به نام«اخباریگری»در فرهنگ شیعه شد.زمینهء مساعد و محدوده جغرافیایی و تاریخی ایران،بخصوص در ایامی که ایران یگانه کشور پرچمدار شیعه و دارای دولتمردانی شیعه بود،برآمدن فرقهء اخباریان را در حوزهء فرهنگی شیعه اجتناب‌ناپذیر نمود.گردآوری کتب اخبار فراوان،تقویت مبانی این گروه و تضعیف علم اصول فقه و اجتهاد از اثرات مثبت و منفی این‌گونه تفکر بود.تبعات نامطلوب آن بی‌بها شدن علوم عقلی و عقل محوری و پیامد مطلوبش تالیف کتابهای حدیث بود.در این مقاله برآمدن این فرقه و زمینه‌های فراز و فرود آن، به اختصار از قرون اولیهء اسلام تا قرن سیزدهم هـ-ق بیان شده است؛اگرچه جای تحقیقات گسترده همچنان خالی است.
واژگان کلیدی: علم حدیث، علم اصول فقه، فقه و اجتهاد، اخباریان، اصولیان، مجتهدان، مذهب شیعه.
