چکیده
خلافت فاطمیان بعد از خلافت عباسیان مهمترین حاکمیت در جهان اسلام است.ایشان در دوره حکومت خود بر نیمی از ممالک بنیعباس غالب شدند و نزدیک بود به مرکزشان بغداد هم داخل شوند و حاکمیت بنیعباس را از میان بردارند.قیام و ظهور فاطمیان در ناحیه قبایلی و بربرنشین افریقیه در نیمه دوم قرن سوم، به رهبری ابو عبد الله شیعی با تکیه بر عقاید اسماعیلیان انجامپذیرفت و موفق شدند حکومت اغلبیان(296-184 ه)هوادار عباسیان در قیروان در منطقه افریقیه، رستمیان (296-145)، اباضی در تاهرت در مغرب میانه و بنیمدرار صفری(375-172)در سجلماسه در مغرب دور را از صحنه سیاسی مغرب حذف کنند و ادریسیان (375-172 ه)علوی را به عنوان خراجگزار، در بخش کوچکی از محدوده قلمرو پیشین خود بگمارند.پیروزی فاطمیان زمینههای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و مذهبی مختلفی داشته که بعضی از ین عوامل به خارج از ناحیه مغرب و برخی به داخل مغرب باز میگردد که در رأس آن ویژگیهای موجود منطقه افریقیه و قبایل بربر آن نقش مهمتری ایفا کردهاند.تشکیل این خلافت در ناحیه دور افتاده از مرکز خلافت و در بین اقوام بربر، به خصوص قبایل کتامة زمینههای سیاسی و اجتماعی قدرتمندی داشته که توانستهاند در مدتی کمتر از دو دهه به چنین موفقیت عظیمی برسند.
واژه های کلیدی: اسماعیلیان، فاطمیان، قرامطه، افریقیه، کتامه، مغرب.