نخستین آگاهی درباره شطرنج، مربوط به افسانه شرهام شاه هندی و پاداش دادن او به وزیرش سیسا بن دهیر مخترع شطرنج است. آگاهی بعد، داستان آوردن یا فرستادن شطرنج به ایران از جانب پادشاه هندوان (دبشلیم) در روزگار خسرو انوشیروان برای آزمودن خرد و دانایی ایرانیان است. بزرگمهر بختگان در برابر آن تخته نرد را ساخت و به هندوستان فرستاد. داستان روایی این امر در رساله پهلوی ماتیگان چترنگ آمده و مطالب آن به کتابهای تاریخ و ادب عربی و فارسی نیز راه یافته است. در برخی از منابع، اختراع «نرد» به دوران اردشیر بابکان، و بازی شطرنج به زمان پسرش شاپور منسوب است. در دوران اسلامی، شطرنج بازی در دربار خلیفگان اموی شام متداول بوده که قطعا از دربار ساسانی و البته در پیش از اسلام به میان آنها راه یافته است، لیکن فقهای صدر اسلام ظاهرا آن را نظر به شبهه قمار، جایز نمی‌دانسته‌اند. درباره شطرنج اخبار بسیاری در منابع آمده، اشعار و ابیات تازی و پارسی فراوان درباره آن سروده شده، و رساله‌ها و مقاله‌های بسیار به نگارش درآمده که در این گفتار در سه بخش: 1. اخبار (شطرنجیان) 2. اشعار (شطرنجیات) 3. آثار (کتابشناسی)، به موارد مذکور پرداخته شده است.

 کلید واژگان:

اختراع شطرنج ،شطرنج بازی ،شطرنج بازان ،اشعار مربوط به شطرنج ،کتابشناسی شطرنج

  دانلود مقاله گزارشی درباره شطرنج (موادی برای تاریخ شطرنج در ایران)

نوشتن دیدگاه