چکيده:
براي شناخت و فهم هر منظومه فكري گريزي از كشف دال هاي مركزي و دقيقه هاي پيرامون آن نيست؛ زيرا دال هاي مركزي مثل ثوابت نجومي موجب انسجام و چفت و بست عناصر و اجزاي مختلف آن مي شود. در جستار حاضر صبر را كه از مضامين اصلي و پرتكرار زندگاني بشري و از دال هاي مركزي و پربسامد منظومه فكري نجم دايه به شمار مي رود در آثار مختلف او كاويديم. براي تبيين اين مهم با روش تحليلي اسنادي و دو رويكرد بينامتني و قرائت متني سعي كرديم ابتدا به تبارشناسي لغوي و اصطلاحي آن در فرهنگ هاي لغت تك زبانه و دوزبانه و عهدين و قرآن و حديث بپردازيم تا نشان دهيم هر منظومه فكري پايه هاي خود را بر پايه باورها و يافته هاي پيش از خود بنا مي كند و در ائتلاف با فرهنگ هاي پيش از خود تكوين مي يابد. در پايان به اين نتيجه رسيديم نجم دايه كه خود از محدثان مبرز زمان خويش بوده صبر را از مقامات رسول الله (ص) دانسته است و از سه منظر صبر بر طاعت، صبر در معصيت و صبر در مصيبت بدان نگريسته و آن را ادامه زهدي دانسته كه درنهايت منجر به رضاي الهي مي گردد. درنهايت به اين نتيجه رسيديم كه نگرش دين مدارانه صوفيانه نجم دايه كه نشان گر بعد دانشمندي اوست با بهره مندي از بينشمندي كه زائيده استراتژي تاويل گرايي وي است توانسته تفسير و برداشت نويني از اين دال مركزي گفتمان هاي شريعتي و زهدي و طريقتي ارائه دهد و به تعبيري آن را از آن خود كند.
کليدواژگان:
صبر، تصوف، دال مركزي، نثر عرفاني، نجم دايه
