چکیده
قرارداد مزارعه میان بیش از دو نفر، موضوعی اساسی در فعالیت‌های اقتصادی است که در این مقاله سعی خواهد شد موضوع بر اساس نگاه توسعهمحور اسلام بررسی شود. در نوشتار حاضر دو دیدگاه موافق و مخالف در باب مزارعه میان بیش از دو نفر مطرح شده است که این مقاله دیدگاه موافق را با توجه به دلایلی مانند عمومات و اطلاقات کتاب و سنت و همچنین دلایل خاصی که در باب مزارعه ذکر شده‌اند، با روش توصیفی - تحلیلی تقویت می‌کند؛ زیرا اجتهاد پویا، موضوعیت خاصی در ادارۀ جامعه دارد و اقتضا می‌کند که این عقد با توجه به مجموعۀ دلایل نقلی قوی، به دو نفر محدود نباشد و گستره‌ای فراتر از دو نفر را در بر گیرد. ادلۀ روایی مخالف مزارعه میان بیش از دو نفر بر موارد غالبی حمل شده و ادله‌ای مانند توقیفی و ترکیب معامله از ایجاب قبول، بدون دلیل است که در مقابل عمومات کتاب، سنت و ادلۀ خاصۀ باب مزارعه جایگاهی ندارد. در نهایت با توجه به نگرش توسعهمحور فقه در فعالیت‌های اقتصادی، جواز مزارعه میان بیش از دو نفر را اثبات می‌کنیم.
کلیدواژه‌ها
عامل؛ فقه؛ مالک؛ متعاملین؛ مزارعه؛ مشارکت
