چکيده:

ابوعلي دقاق نيشابوري (م405) از نامدارترين عارفان قرن چهارم هجري در نيشابور و ملقب به صفاتي چون: «استاد»، «امام فن» و «لسان وقت» بوده است. اين القاب، بيانگر استادي و سخنوري وي در «مجالس»ِ عرفاني بوده و آن طور كه از شواهد تاريخي و ميراث فكري او برمي آيد، دقاق با بيان «صريح» و «لسان فصيح» خود، پرشورترين مجالس را در نيشابور و مرو و شهرهاي اطراف برپا مي كرده و در اين مجالس از عمده ترين بن مايه هاي عرفاني و مضاميني همچون: حال «لطيف» محبت و اينكه دل آدمي گنجينه و وقف آن است؛ ادب در طاعت و اينكه اين نوع ادب، آدمي را به خدا مي رساند؛ صدق و راست كرداري و اينكه بنده بايد آن نمايد كه هست؛ اهميت طلب و برتري آن نسبت به يافت و وصال؛ فتوت و جوانمردي و خصومت و دشمني نورزيدن با خلق، سخن مي گفته است. دقاق در زندگي و سلوك خود، عارفي منزوي و دور از شهرت و محبوبيت بوده و گويا صفات «حُزن و قبض و نوحه گري» وي، بي ارتباط با انزواي او نبوده است. با اين همه، وي در طريقت، پيرو ابوالقاسم نصرآبادي بوده و از علم و ادب و اخلاق او بهره هاي فراواني يافته و از سوي ديگر، بزرگاني چون: ابوالقاسم قشيري و ابوسعيد ابوالخير، خوشه چين فضل و ادب و مجلس گويي هاي وي بوده اند.
در اين مقاله كوشيده ايم، بعد از كلياتي درباره زندگي و استادان و آثار و انديشه هاي دقاق، به كمك نسخه خطي و گران بهاي «الشواهد و الامثال» - كه در بردارنده مجالس و گفتارهاي دقاق است – براي نخستين بار به بخشي از عمده ترين مضامين فكري و ميراث عرفاني وي اشاره كنيم؛ ميراثي كه عليرغم اهميت فراوان در سنت مجلس گويي و مطالعات تاريخي تصوف، مغفول مانده و توجه چنداني بدان نشده است.

کليدواژگان:
ابوعلي دقاق، الشواهد و الامثال، سخنوري و مجلس گويي، انديشه هاي عرفاني

  دانلود مقاله انديشه هاي عرفاني ابوعلي دقاق نيشابوري با تاكيد بر «الشَواهد و الاَمثال»

نوشتن دیدگاه