چکیده:
«عسر و حرج» در اطلاق وضعیت و حالتی است که در طی آن رندگی زناشویی به دلایل مختلف اعم از ارادی و غیرارادی غیرقابل‌تحمل می‌شود. در صورت تحقق چنین وضعیتی، قانون‌گذار در مقابل حکم اولیه «الطلاق بید من اخذ بالساق» که موجب آن طلاق در درست مرد است، حکم ثانویه‌ای وضع می‌کند تا از خشکی حکم اولیه در موارد ضروری بکاهد و اختیار مطلق مرد در طلاق نتواند به آنچه حقوق به دنبال آن است؛ یعنی عدالت، لطمه وارد سازد. از این‌رو، به زن حق داده می‌شود در صورت تحقق عسر و حرج در مقام طلاق برآید و اجبار زوج را به طلاق از دادگاه بخواهد. با جمع شرایط، دادگاه زوج را ملزم به طلاق زوجه می‌کند و در صورت امتناع وی دادگاه مباشرتا یا مع الواسطه و به استناد قاعده «الحاکم ولی الممتنع» به طلاق زوجه ممتنع مبادت می‌ورزد. این تحقیق در نظر دارد به بررسی جایگاه عنوان عسر و حرج در فقه اسلامی و حقوق ایران شرایط استناد به آن، مصادیق و حکم صادره بر اساس آن بپردازد.
مقالات مرتبط:
اختیار زوجه و ابهام در مفهوم عسر و حرج، مرتضی حاجی‌پور، زن در توسعه و سیاست، تابستان 1383، شماره 9، (18 صفحه، از 167 تا 184)، (علمی _ پژوهشی).
فصول پایان‌نامه:
این تحقیق در سه فصل ارائه شده است:
فصل اول: «عسر و حرج و اختیار زوجه در طلاق»
* مبحث اول: کلیات
گفتار اول: طلاق
گفتار دوم: اختیار زوجه در طلاق
* مبحث دوم: عسر و حرج و حق زوجه در مطالبه‌ی طلاق
گفتار اول: عسر و حرج
گفتار دوم: عسر و حرج و طلاق برای حاکم
گفتار سوم: جایگاه بحث در بین فقهای اسلامی
فصل دوم: «جایگاه عسر و حرج در حقوق موضوعه‌ی ایران»
* مبحث اول: سیر تحول «عسر و حرج» مجوز طلاق
گفتار اول: عسر و حرج در قوانین پیش از انقلاب
گفتار دوم: عسر و حرج در قوانین پس از انقلاب
* مبحث دوم: بررسی تحلیلی ماده 1130 قانون مدنی
گفتار اول: شرایط اعمال ماده
گفتار دوم: دامنه‌ی شمول ماده
فصل سوم: «مصادیق «عسر و حرج» و حکم صادره بر اساس آن»
* مبحث اول: کلیت عسر و حرج و تمثیلی شدن مصادیق
گفتار اول: بررسی مصادیق مندرج در تبصره‌ی الحاقی
گفتار دوم: سایر مصادیق
گفتار سوم: کلیت عنوان عسر و حرج و مشکلات موجود در عمل
* مبحث دوم: حکم طلاق
گفتار اول: ماهیت حقوقی طلاق قضایی
گفتار دوم: آثار حکم دادگاه
نتیجه.
