چکیده:

 عهد و پیمان یک قرارداد اجتماعی است که نقش مهمی در زندگی انسان‌ها دارد و شامل سه مورد عهد خدا با انسان، عهد انسان با خالق و عهد انسان با سایر مخلوقات می‌شود. وفای به عهد در اسلام از مهم‌ترین اصول ارتباطی است. اعتماد متقابل، حفظ شخصیت و فضیلت شدن زندگی ازجمله آثار رعایت عهد و پیمان است. پیامبر اسلام (ص) همواره به مسلمانان توصیه می‌کرد که نسبت به عهد و پیمان خود وفادار باشند؛ آن حضرت، نقض پیمان را نوعی نفاق می‌دانست و وفای به عهد را مایه نزدیک شدن به خود می-شمرد. خود آن حضرت نیز در موارد مختلفی با مردم مکه و مدینه و حتی با مشرکان عهد و پیمان بسته و همواره خود را در عمل به آن ملزم می‌دانست. پیمان با طوایف یهود و پیمان صلح با مسیحیان ازجمله این موارد است. بدین ترتیب آن حضرت از پایبندی به این پیمان‌ها، اهدافی مانند ایجاد وحدت، حفظ نظم اجتماعی و سیاسی و تأمین امنیت را دنبال می‌کرد. به‌علاوه، وفای به این پیمان‌ها، تأثیر مهمی در ترک انتقام‌جویی، ترویج دفاع از حریم یکدیگر، ایستادگی در برابر ظلم و در نهایت گسترش اسلام داشته است. در سیره امام علی (ع) نیز جایگاه عهد و پیمان را می‌توان در سخنان حضرت و مذمت پیمان‌شکنی حتی با دشمنان جستجو کرد. پذیرش خلافت به خاطر عهد الهی با علما و دانایان، حاکی از سیره امام در وفای به عهد است. امام در برخورد با پیمان‌شکنان نامه‌ای به سرکرده آنان نوشت و یاران خود را به جنگ با آن‌ها فراخواند. بعد از انعقاد حکمیت نیز با علم به پیامدهای سوء آن، وفای به عهد را مقدم شمرده و بر پیمان خود باقی ماند. در بسیاری از موارد نیز با این‌که می‌توانست حیله‌های دشمن را خنثی کند، اما هیچ‌گاه پیمان‌شکنی نکرد و در نامه‌های متعددی امرا را به پای‌بندی به عهد و پیمان تشویق نموده است.

کلیدواژه‌ها:پیمان، عهد، پیامبر اسلام (ص)، امام علی (ع)، رفتار اجتماعی، اخلاق، سیره.

نوشتن دیدگاه