عنوان کامل پایاننامه:
«بررسی تطبیقی موانع ارث از دیدگاه فقه امامیه و سایر مذاهب اسلامی و تطبیق آن با قانون مدنی ایران»
چکیده:
یکی از مباحث مطروحه در فقه اسلامی، بحث ارث است، این بحث در کتب فقهی کتابی را به خود اختصاص داده است و فقها آن را با عناوین متفاوت ذکر نمودهاند، برخی از این مبحث را تحت عنوان مواریث تدوین نمودهاند برخی دیگر تحت عنوان میراث و دیگران تحت عنوان «کتاب الارث» و یا گروهی تحت عنوان «فرائض» بیان نمودهاند. مورد توجه قرار گرفتن این بحث در کتب فقهی شاید به دو جهت باشد، یکی آنکه مسائل فراوان و در عین حال پیچیده که روی جمیع دارائی میت مطرح است یعنی تکلیف محصول عمر انسان را روشن میکند و دوم آنکه، مسائل ارث تکلیف خانواده میت را روشن میکند و روابط آنها را با میت و بدهکاران و بستانکاران از میت و در عین حال روابط آنان را با یکدیگر مشخص و معین میکند همانطور که میدانیم فقها اسلامی بحث موانع را در کنار بحث موجبات ارث مطرح نمودهاند، از نظر فقها اسلام کسی میتواند از دیگری ارث ببرید که اولاً موجبات ارث در او باشد، وجود رابطه سببی و نسبی بین وارث و مورث و موجود بودن مال و زنده بودن وارث در حین فوق مورث را موجبات ارث قرار دادهاند و ثانیاً علاوه بر موجب ارث، مفقودین مانع نیز مطرح است یعنی وارث نباید دارای مانعی از موانع مذکوره در بحث ارث باشد. این موانع را فقها بزرگ اسلام با در نظر گرفتن آیات قرآن کریم و روایات وارده از پیامبر (ص) و ائمه معصومین (ع) بیان نمودهاند که مواردی همچون، «قتل، کفر یا اختلاف دین، رقیت» در نزد فقهای اهل سنت و امامیه از موانع متفقعلیه بشمار میروند و برخی دیگر همچون، غیبت منقطعه اتحاد، زمان فوت متوارثین، لعان، تولد از زنا، حمل، ... از موانع مجازی هستند و در اینکه آیا تحت عنوان مانع قرار میگیرند یا خیر، اختلاف نظر وجود دارد. در این رساله که مشتمل بر یک مقدمه و پنج فصل است، به حول و قوه الهی بر آنیم که تا حد بضاعت و توانایی خود این موانع را برشماریم و نظرات علمای مذاهب اهل سنت (حنیفه، مالکیه، شافعی، حنبلیه، ظاهریه) و امامیه و زیدیه را در این خصوص بیان و به مقایسه آنها با یکدیگر بپردازیم. ولی قبل از پرداختن به موضوع اصلی، بجاست که در این مقدمه ابتدا بحثی پیرامون، ظهور و سیر تحول ارث بهطور خلاصه داشته باشیم.
فصول پایاننامه:
این تحقیق در پنج فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات»
* تعریف مانع
* احصاء موانع ارث در مذاهب اسلامی
* بحث اجمالی در برخی موانع ارث
فصل دوم: «مانعیت کفر»
* تعریف و تقسیمبندی کفار
* مانعیت کفر د ارث نزد فقهای اسلامی
* توارث بین کفار
* توارث مسلمین ا یکدیگر
* حکم ارث کافر جدید الاسلام
* بررسی مانعیت کفر در قانون مدنی ایران
* چند مسئله
* ارتداد
فصل سوم: «مانعیت قتل»
* بررسی قتل و اقسام آن از دیدگاه آیات و روایات
* انواع قتل از دیدگاه فقهای اسلامی
* کدام نوع از انواع قتل مانع از ارث بردن است
* قتل خطایی و مانعیت از ارث نزد علمای امامیه
* مانعیت از ارث در قتل شبه عمد
* حکم چند مسئله
فصل چهارم: «رقیت»
* اصطلاحات بحث رقیت
* مانعیت از ارث در رقیت از دیدگاه علمای امامیه و احکام مربوط به آن
* مانعیت از ارث در رقیت از دیدگاه علمای اهل سنت و احکام مربوط به آن
فصل پنجم: «لواحق منع ارث»
* لعان
* تولد از زنا
* غیبت.