چکیده:
یکی از مباحث رویاروی فقه اسلامی که آن را مخالف حقوق بشر و خلاف عدل و انصاف تلقی می‌کند، تفاوت‌های فقهی و حقوقی است که میان اصناف انسان‌ها اعم از زن و مرد، مسبمان و کافر قرار داده شده است. در این میان با توجه به اهمیت جان آدمی نسبت به سایر مقوله‌ها آنچه بیشتر مورد توجه قرار گرفته است، نابرابری قصاص در برخی اصناف انسان‌هاست و در واقع فقه اسلامی، امروزه با این چالش و سؤال مواجه شده است که آیا جنسیت و مذهب می‌تواند به‌عنوان عاملی برای تمایزات در حقوق بالاخص قصاص تلقی شود یا خیر که در پاسخ به این سؤال، مشهور فقهای امامیه بر این باورند، در صورت قصاص مرد در برابر زن، خانواده زن می‌بایست نیمی از دیه کامل را به خانواده مرد به‌عنوان فاضل دیه پرداخت کنند. ایشان از این منظر، شرط رد فاضل دیه را نه به‌عنوان شرط ثبوت قصاص بلکه به‌عنوان شرط استیفا قصاص تلقی نموده و در تعلق و ثبوت قصاص تفاوتی میان زن و مرد نمی‌دانند. در مورد قصاص مسلمانی که به‌عمد و عدوان کافر ذمی را به قتل رسانده باشد نیز مشهور فقهای امامیه بر این عقیده‌اند که مسلمان در برابر کافر قصاص نمی‌شود مگر این‌که اعتیاد به چنین امری داشته باشد و از این دیدگاه، تساوی دین به‌عنوان یکی از شرایط اساسی ثبوت و تعلق قصاص تعریف شده است. این گروه بر این باورند که اصولاً یک حکومت دینی با یک شریعت نمی‌شود که برای دین‌دار بودن امتیازی قائل نباشد و خصیصه ذاتی یک دین این است که بین دین‌دار با کافر فرق باشد چراکه اگر امتیازی برای دین‌دار بودن نباشد، اساساً به آن حکومت دینی نمی‌گویند. در مقابل جمهور فقهای اهل سنت و اندکی از فقهای امامیه بر برابری قصاص در تمامی اصناف انسان‌ها تأکید می‌ورزند و بر این عقیده‌اند که اسلام هیچ‌گونه مزیتی را جهت جنسیت و دیانت نمی‌پذیرد و ادله‌ای که مخالف این موضوع است باید توجیه گردد و یا به سکوت گذارده شود.
کلیدواژه‌ها: قصاص، زن، مرد، مسلمان، کافر، تفاضل دیه.
فصول پایان‌نامه:
این تحقیق در سه فصل ارائه شده است:
فصل اول: «مبانی نظری»
* مبحث اول: تعاریف و مفاهیم عمومی
* مبحث دوم: مسئله شناسی
فصل دوم: «بررسی تئوری نابرابری قصاص بین انسان‌ها»
* مبحث اول: دلایل قائلین به تساوی جنسیت در استیفا قصاص
* مبحث دوم: دلایل قائلین به لزوم تساوی دین در قصاص
فصل سوم: «تئوری برابری قصاص انسان‌ها»
* مبحث اول: مستندات عام حقوقی و فقاهتی
* مبحث دوم: مستندات خاص حقوقی و فقاهتی
نتیجه‌گیری.
