چکیده:

 انسان‌ها برای ادامه حیات ناچار به زندگی اجتماعی هستند. رشد و بقای جامعه با حاکمیت قانون و اجرای صحیح آن است. یکی از مهم‌ترین شئون نظام‌های اجتماعی نظارت عمومی است که بارزترین جلوه آن در اسلام تحت عنوان «امر به معروف و نهی از منکر» آمده است. این دو اصل از مهم‌ترین واجبات مورد تأکید اسلام و جزو احکام عملی (فروع دین) است که به‌عنوان قوام و جوهره شریعت مطرح و تأثیر زیادی در سلامت جامعه در ابعاد مختلف، نشر فرهنگ و معارف اسلامی و اقامه دین دارد. تعالی جامعه، سعادت دنیوی و اخروی انسان‌ها و سلامت فرد و اجتماع در پرتو اجرای این دو فریضه الهی و نظارت عمومی است و شیوه اصلی دعوت پیامبران الهی و مصلحان بر این اساس استوار بوده است. از این‌رو احیاء و اقامه امر به معروف و نهی از منکر، استمرار حرکت انسان‌ساز رسولان خدا و بسترساز تحقق صلاح و اصلاح جامعه در حال و آینده است؛ که برای توفیق در این امر مهم و اجرای آن ضروری است ضمن شناخت دقیق معروف‌ها و منکرات، ویژگی‌های آمر به معروف و ناهی از منکر، شرایط، مراحل و شیوه‌های امر به معروف و نهی از منکر، آثار مثبت اجرا و پیامدهای منفی ترک آن مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد. در این پژوهش موارد فوق با محوریت نهج‌البلاغه و تأثیر دیدگاه‌های امام علی (ع) در این موضوع بر فرقه کلامی معتزله مورد تحقیق قرار گرفته است که حضرت طی فرازهای متعدد ضمن بیان ابعاد مختلف آن بر دعوت به اقامه معروف‌ها و ترک منکرات تأکید نموده و امر به معروف و نهی از منکر را از تمامی نیکی‌ها حتی جهاد در راه خدا بالاتر می‌دانند. معتزله نیز تأثیرپذیری زیادی از دیدگاه‌های حضرت علی (ع) در موضوع امر به معروف و نهی از منکر داشته و بیشتر نظرات آنان در این خصوص تحت تأثیر نهج‌البلاغه و کلام امام علی (ع) می‌باشد و آن را جزء اصول اعتقادی خود محسوب و تأکید زیاد بر اهمیت و اجرای آن دارند.

نوشتن دیدگاه