چکیده:

 اجتهاد که عبارت است از استخراج احکام عملی اسلام از ادله معتبر شرعی، و دریافتن پاسخ برای مسائل جدید به عهده آن است ، اهمیت و ضرورت وجودیش در همگام نمودن فقه با نیازهای متغیر بشری، در تطبیق و هماهنگ نمودن عمل فرد و جامعه با موازین شرعی، آشکار می‌گردد. مسلما با گذر زمان، پیشرفت تمدن بشری و زیاد شدن ارتباطات جوامع گوناگون، موضوعاتی جدید و رویدادهایی تازه به وقوع می‌پیوندند که به علت ابتلا جامعه اسلامی به آن‌ها، پاسخ می‌طلبند و تنها راه پاسخ به آن‌ها متوسل شدن به اجتهاد است ، زیرا از یک سو مسلمانان، مکلف و ناچار از عمل و احکام الهی هستند و از سوی دیگر دسترسی به پیامبر (ص) (در مذهب سنت) و به معصوم (ع) (در مذهب شیعه) ندارند. بنابراین، به برکت اجتهاد، همواره فقه اسلامی آماده پاسخگویی به مسائل و رخدادهای نوین براساس متون معتبر شرعی است . امروزه که نظام مقدس جمهوری اسلامی به همت بزرگ فقیهی ژرف‌نگر برپا شده است ، نیاز به کاربرد اجتهاد، از هر زمان بیشتر و در سطحی بسیار گسترده‌تر احساس می‌شود، زیرا تا قبل از این، فقه اجتهادی بیشتر، احکام فردی و نظری را در برگرفته و به صحنه عملی جامعه و حکومت نیامده بود. اما با پیروزی انقلاب مقدس اسلامی که ورود فقه در تمامی زمینه‌های فردی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را به دنبال داشت، به‌علت عدم پرداخت کامل به مباحث مربوط به حکومت و جامعه، به‌طور طبیعی مشکلاتی بروز کرد و هر روز نیز بر این مشکلات افزوده می‌شود. بنابراین، برای دست‌یابی به احکام عملی اسلام در تمامی این زمینه‌ها و پاسخگوئی به مشکلات پیش آمده، بیش از دوره‌های گذشته نیاز به غور و بررسی در ادله احکام است . این نیاز زمانی بیشتر احساس می‌شود که توجه داشته باشیم دانشمندان اسلامی داعیه جهان شمول بودن فقه اسلامی و محدود نبودن آن به زمان و مکان خاصی را دارند. حال که زمینه اثبات این مدعا، با برپایی نظام مقدس جمهوری اسلامی و ورود فقه در صحنه حکومت و سیاست فراهم شده است ، اگر فقهای ما با استفاده از فقه اجتهادی، هماهنگ با مقتضیات زمان و تحولات جوامع و ارتباطات آن‌ها، در مقام جوابگویی از مسائل مستحدثه و تعیین احکام موضوعات جدید برنیایند، دین مقدس اسلام به ناتوانی در اداره جامعه و حل معضلات گوناگون آن متهم گشته، زمینه به انزوا کشیده شدن آن در صحنه جهانی فراهم خواهد شد.

 فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق در چهار فصل ارائه شده است:
فصل اول: «واژه اجتهاد »
فصل دوم: «پیامبر(ص) و اجتهاد»
فصل سوم: «ادوار اجتهاد در مذهب تسنن»
* دوره اول : اجتهاد در عصر رسالت
* دوره ی دوم:اجتهاد در عصر کبار صحابه
* دوره ی سوم: اجتهاد در عصر تابعین
* دوره ی چهارم: اجتهاد در عصر ظهور مذاهب چهارگانه
* دوره پنجم: عصر تقلید و انسداد باب اجتهاد
* دوره ی ششم: عصر تجدید حیات اجتهاد
فصل چهارم: «ادوار اجتهاد در مذهب امامیه»
* اجتهاد در عصر حضور معصوم(ع)
* اجتهاد در عصر غیبت
خاتمه
* اقسام اجتهاد
* انواع اجتهاد به لحاظ مراتب مجتهدین
* مقدمات و شرایط اجتهاد مطلق
* شرایط مفتی از نظر فریقین
* تخطئه و تصویب.

نوشتن دیدگاه