چکیده:
دفاع، امری فطری و ذاتی است که در نهاد انسان و حیوانات وجود دارد. دفاع مختص به جان، مال، عرض و ناموس و آزادی تن است و مدافع در مقام دفاع مقید به رعایت شرایطی است که این شرایط در سیستم حقوقی کشور ما در قانون مجازات اسلامی و منابع فقهی تعیین شده است. هرگاه کسی در مقام دفاع از جان، عرض و ناموس و مال و آزادی تن خود یا دیگری مرتکب عملی شود که در شرایط عادی جرم است با رعایت شرایط دفاع قابل تعقیب و مجازات نمی‌باشد و عمل او دفاع مشروع محسوب می‌شود. مدافع در دفاع از دیگری علاوه بر رعایت شرایط کلی دفاع، ملزم به رعایت شرایط خاص دفاع از دیگری نیز می‌باشد. دفاع مشروع از علل موجهه جرم است بنابراین با اثبات آن مدافع فاقد مسئولیت جزائی و مدنی است. اثبات دفاع مشروع بر عهده مدافع است، زیرا اصل ضمان است و او خلاف اصل ادعا می‌کند.
کلیدواژه‌ها: دفاع مشروع، شرایط دفاع، شرایط خاص دفاع از دیگری، ضروری بودن دفاع، تجاوز از حد دفاع، تناسب در دفاع، موارد ممتاز دفاع مشروع.
فصول پایان‌نامه:
این تحقیق در سه بخش ارائه شده است:
بخش اول: «کلیات»
* فصل اول: مفهوم و تعریف دفاع مشروع
مبحث اول: معنی دفاع مشروع
مبحث دوم: تعاریف
* فصل دوم: تحولات تاریخی دفاع مشروع و سابقه تقنینی آن در حقوق ایران
مبحث اول: تحولات تاریخی دفاع مشروع در قوانین قدیم و جدید و ادیان آسمانی
مبحث دوم: سابقه تقنینی دفاع مشروع در حقوق ایران و تحولات آن
* فصل سوم: فلسفه مشروعیت دفاع یا اساس عدم مسئولیت در دفاع مشروع
مبحث اول: نظریات موجود و بررسی آن‌ها
مبحث دوم: مشروعیت دفاع در حقوق اسلامی
* فصل چهارم: تأثیر دفاع مشروع در مسئولیت کیفری
مبحث اول: مسئولیت کیفری و علل زوال آن
مبحث دوم: اثر دفاع مشروع بر مدافع و متجاوز
بخش دوم: «اموری که دفاع از آن‌ها مجاز است»
* فصل اول: دفاع از نفس و احکام قانونی و فقهی آن
مبحث اول: مفهوم نفس و اهمیت آن
مبحث دوم: مستندات قانونی و نظر فقها در دفاع از نفس
* فصل دوم: دفاع از عرض و ناموس و احکام قانونی و فقهی آن
مبحث اول: مفهوم لغوی عرض و ناموس و اهمیت عرض و ناموس در آیات و روایات
مبحث دوم: بررسی عرض و ناموس در قانون و از نظر فقها و حقوقدانان
مبحث سوم: مستندات قانونی و نظر فقها در دفاع از عرض و ناموس
* فصل سوم: دفاع از مال و احکام قانونی و فقهی آن
مبحث اول: مفهوم مال و ایرادات و انتقادات، دفاع از مال
مبحث دوم: مستندات قانونی و نظر فقها در دفاع از مال
* فصل چهارم: دفاع از آزادی تن خود و احکام قانونی و فقهی آن
مبحث اول: اهمیت آزادی تن در قوانین موضوعه جمهوری اسلامی ایران
مبحث دوم: منشأ فعل تعرضی و عمدی یا غیرعمدی بودن آن
* فصل پنجم: دفاع از نفس، عرض و ناموس و مال و آزادی دیگری و احکام قانونی و فقهی آن
مبحث اول: دفاع از نفس، عرض و ناموس و مال و آزادی تن دیگری و مصادیق آن
مبحث دوم: مستندات قانونی و نظر فقها در دفاع از دیگری
بخش سوم: «شرایط و کیفیت تعرض و دفاع»
* فصل اول: غیر مشروع و غیرقانونی بودن خطر یا تجاوز
مبحث اول: مفهوم خطر و ملاک و معیار غیر مشروع و غیرقانونی بودن خطر
مبحث دوم: دفاع باید متناسب با تجاوز و خطر باشد
مبحث سوم: شرایط دفاع از دیگری
* فصل دوم: بررسی مواد قانونی دفاع مشروع و موارد ممتاز دفاع مشروع
مبحث اول: بررسی مواد قانونی دفاع مشروع
مبحث دوم: موارد ممتاز دفاع مشروع
نتیجه‌گیری.
