چکیده:
برگزاری فریضه حج که یکی از واجبات دینی مسلمانان است، از زمان ورود اسلام به ایران با فراز و فرودهای خاصی همیشه انجام میگرفت. ایلخانان از همان آغاز مسلمانی خود، اقدامات قابلتوجهی در راستای اعزام کاروان‌های زیارتی به مکه و بهرهبرداری سیاسی _ اجتماعی از این امر، انجام دادند؛ اما با برافتادن حکومت آنها و بهوجود آمدن دورهای از تجزیه سیاسی در ایران، چگونگی برگزاری فریضهی حج نیز تحتتأثیر منفی بهجای گذاشت. با تشکیل حکومت تیموری، بهرهبرداری سیاسی-اجتماعی و اقتصادی از حج، بار دیگر مورد توجه قرار گرفت و اجتماع حج، صحنه نبرد و برتریجویی فرمانروایان تیموری با سلاطین مملوک و سپس عثمانی گردید. این وضع بر مسائل مرتبط با حج نیز تأثیر گذاشت. بدینترتیب هدف پژوهش حاضر بررسی این مسائل در دوره میان سقوط حکومت ایلخانی تا پایان دوره تیموری میباشد.
مقالات مرتبط:
بررسی مناسبات شاهرخ تیموری با ممالک (بر مبنای تلاش برای تعویض پوشش کعبه)، جواد عباسی، مهناز موسوی مقدم، تاریخ روابط خارجی، تابستان 1390، شماره 47، (24 صفحه، از 97 تا 120)، (علمی _ ترویجی).
فصول پایان‌نامه:
این پژوهش در شش فصل ارائه شده است:
فصل يكم: «نگاهي به گذشته»
* پيشينه و اهميت حج
* حج در ايران بعد از اسلام تا سقوط ايلخانان
فصل دوم: «حج و سياست در ايران از سقوط ايلخانان تا پايان تيموريان»
* نگاهي اجمالي به اوضاع سياسي ايران از سقوط ايلخانان تا پايان تيموريان
* ابعاد و اهميت حج براي حکومت‌ها
* مناصب، مقامات و القاب مرتبط با حج در ايران از سقوط ايلخانان تا پايان تيموريان
فصل سوم: «اقدامات حاكمان در زمينه حج»
* اصلاح راه‌ها و تأمين امنیت آنها و ارسال كاروان حج
* فرستادن محمل
* ارسال جامه‌ی کعبه
* ارسال اوقاف و نذورات به مكه
فصل چهارم: «حج و تحولات مذهبي قرون هشتم و نهم هجري»
* نگاهي به فضاي مذهبي ايران در قرون هشتم و نهم هجري
* رويكرد جریان‌های مختلف مذهبي به حج
* حج و تصوف
* نمونه حج‌گزاری صوفيان: سفر حج جامي
فصل پنجم: «راه‌ها و کاروان‌های حج»
* مهم‌ترین راه‌ها و منازل حج
* کاروان‌های حج
* مشكلات و موانع سفر حج
فصل ششم: «تجلي حج در فرهنگ، هنر و ادبيات»
* مراسم و آیین‌های مربوط به حج
* كاركردهاي علمي و آموزشی حج
* جلوه‌های حج در هنر دوره تيموري
* حج در متون ادبي
نتيجه.
