چکیده:

 عصری که امام کاظم (ع) می‌زیست از چند جهت مهم بود. 1. مواجهه با فرقه‌های درون‌گروهی همچون اسماعیلیه، فطحیه، زیدیه 2. مواجهه با خلافت عباسی که خود وابستگی به پیامبر اکرم ص داشته و از بنی‌هاشم به‌حساب می‌آمدند و در میان مردم از مقبولیت بیشتری نسبت به خاندان بنی‌امیه برخوردار بودند. امام کاظم (ع) و شیعیان امامی توانستند در متن جامعه، چه نفوذ به لایه‌های حکومتی و چه مواجه منفی و مخالفت آشکارا با حکومت به حیات سیاسی خود ادامه دهند و تا حدودی مذهب شیعه امامی را در دیگر مناطق اسلامی با تشکیل سازمان وکالت و فرستادن نقبا و ابواب به این مناطق گسترش دهند. در زمینه سیاسی دیگر شیعیان همچون زیدیه با قیام‌های متعدد تا حد بسیاری خلافت عباسی را دچار مشکل کردند که تشیع امامی در هیچ‌یک از این قیام‌ها شرکت نکردند. شیعیان اسماعیلی و فطحیه که در ابتدای تشکیل فرقه خود بودند تا حدودی مشکلاتی را برای امام کاظم (ع) و امامیه پدید آوردند که با هدایت امام کاظم (ع) و دوری وی از آنان امامیه راه میانه را پیموده و توانستند خود را از گزند خلافت عباسی برهانند. در قسمت وکالت، امام کاظم (ع) با تشکیل و تقویت سازمان وکالت توانستند به‌صورت یک سازمان منظم این تشکیلات را درآورده و برای رفع احتیاجات شیعیان از آن استفاده نمایند. شاگردان امام کاظم (ع) در این دوره بسیار فعال بودند عده‌ای از آنان به مبارزه آشکار پرداخته و عده‌ای دیگر نیز به مخالفت پنهانی و عده‌ای با نفوذ در دستگاه خلافت، به شیعیان و امام یاری و کمک رساندند. گستره جغرافیایی شیعیان را می‌توان از وکلای امام و فرستادگان امام فهمید که بیشتر در ناحیه شرقی جهان اسلام گسترده شده بودند. این نوشتار در چهار فصل و به روش کتابخانه‌ای و با بررسی و استفاده از منابع موجود به‌صورت توصیفی و تحلیلی تدوین یافته است.

کلیدواژه‌ها:امام کاظم (ع)، شیعه، فرهنگ، سیاست، اجتماع، وضعیت، وکالت.

 فصول پایان‌نامه:

 این پایان‌نامه شامل چهار فصل می‌باشد:
فصل اول: «کليات و مفاهيم»
فصل دوم: «وضعيت سياسي شيعيان در عصر امام کاظم (ع)»
* اوضاع سیاسی شیعیان در عصر خلفای عباسی
* قیام‌های شیعیان در عصر امام کاظم (ع) و موضع امام در قبال آن
فصل سوم: «وضعيت فرهنگي شيعيان در عصر امام موسي کاظم) ع)»
* آغاز فرقه‌گرایی اسلامی
* اصحاب و شاگردان امام موسی کاظم (ع)
فصل چهارم: «وضعيت اجتماعي شيعيان در عصر امام کاظم (ع)»
* شبکه وکالت و وکلای امام کاظم (ع)
* پراکندگی جغرافیایی شیعیان
نتیجه رساله.

نوشتن دیدگاه