چکیده:

 حکومت رضاشاه از دیدگاه سیاسی. فرهنگی و مذهبی در تاریخ ایران قابل توجه و برسی دقیق می‌باشد. رابطه دین و دولت که به‌عنوان یک اصل مهم در دوران بعد از اسلام همواره مورد توجه حکام و پادشاهان طول تاریخ بوده است. در دوران شانزده ساله حکومت پهلوی اول سیاست، فرهنگ و مذهب ایران دست خوش دگر گونی عمیق و اساسی قرار گرفت. رژیم سعی داشت تا نهاد مذهبی را همچون سایر نهادهای فرهنگی تحت نفوذ خود درآورد. اما هدف غایی رژیم آن بود که خاصیت اجتماعی مذهب را از بین ببرد مجموع سیاست های فرهنگی و آموزشی در این دوره روند حکومت پهلوی بر اساس تجدد و غرب‌گرایی و مبارزه با مذهب را دنبال می‌کرد. پس از استحکام پایه های رژیم پهلوی مظاهر نوگرایی و تجددخواهی با شدت بیشتری پیگیری و مورد توجه قرار گرفت وتمامی شئون اجتماعی نمودی عینی یافت. شعائر مذهبی به تدریج از صحنه زدوده شد. سیاست مذهبی رضاشاه در راستای باورهای غربی تغییر یافت و به موازات مبارزه با شعائر اسلامی و مذهبی، تعریف و تمجید و تبلیغ ادیان باستانی مجددآ دنبال شد. به این ترتیب برنامه تغییر الگوهای فرهنگی شامل چهار مرحله اجراء شد. 1) تظاهر به اسلام با شرکت در مراسم مذهبی. 2) بی‌اعتنایی به شعائر و اعتقادات مذهبی. 3) احیای فرهنگ باستانی به منظور جایگزین کردن باور های دینی و مذهبی. 4) رواج انحرافات اجتماعی و حمایت از فرقه‌های ضاله با توجه به شرایط حاکم و اوضاع سیاسی بسیاری از روحانیون داخل و خارج از کشور در مرحله نخست با سلطنت شاه اجماع داشتند. تعداد روحانیونی که در شروع تغییر رژیم آشکارا با رضاخان مخالفت می‌کردند اندک بودند. نیاز عمومی کشور به یک دولت متمرکز و تبلیغات پیرامون شخص رضاخان که با گرایش مذهبی او به روحانیت واسلام همراه بود منجر به هواداری بخش‌هایی از روحانیت نسبت به رضاخان شد. با اجرای برنامه سیاسی و اجتماعی رژیم شاه بیشترین ضربات فرهنگی، بر پیکر دین و شعائر مذهبی مردم وارد ساخت. بدیهی است که روحانیون به عنوان جدی ترین مخالفان مطرح شوند. البته انگیزه مخالفت روحانیت یکسان و مشابه نبود. در بررسی انگیزه‌های مخالفت‌های روحانیون آمیزه‌ای از انگیزه‌های مذهبی، سیاسی و ملی را می‌توان جستجو کرد.

 کلیدواژه‌ها:شیعه، مشروطیت، رضاشاه، سیاست، پهلوی، مذهب.

 فصول پایان‌نامه:

 این پایان‌نامه شامل چهار فصل می‌باشد:
فصل اول: «عملکرد علمای شیعه تا دهه دوم قدرت رضاخان»
* انقلاب مشروطیت
* مدرس، فقیه مجاهد
فصل دوم: «سیاست مذهبی رضاخان قبل از حکومت»
* رویکرد رضاخان به دین و مذهب قبل حکومت
* اقدامات عملی رضاخان در تظاهر به مذهب
* ایجاد رابطه با مدرس
فصل سوم: «سیاست مذهبی رضاخان پس از تثبیت قدرت»
* ضدیت هیئت حاکم با اسلام و پیشوایان مذهبی و مسلمین
* زیر پا نهادن احکام و شعائر اسلامی
* کنترل فعالیت‌های فرهنگی و علمی حوزه
* هدف اصلی رضاخان از کشف حجاب و قانون متحدالشکل کردن لباس
* پیامدهای کشف حجاب و متحدالشکل کردن لباس
فصل چهارم: «نقش روحانیت در مقابله با انحرافات اجتماعی و فرقه‌ای»
* موضع‌گیری علما در برابر کشف حجاب و متحدالشکل کردن لباس
* فرقه‌های منحرف
* آیین‌های غیر اسلامی
* حمایت رضاشاه از دگراندیشان مذهبی و جریان‌های انحرافی
نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه