چکیده:

 کویت کشوری کوچک در خاورمیانه است که با کشورهای عراق و عربستان سعودی دارای مرزهای خاکی و با ایران از طریق خلیج فارس دارای مرزهای آبی و پایتخت آن، شهر کویت است. تاریخ تاسیس کشور کویت به شیخ «براک بن غریر آل حمید»، شیخ قبیله بنی خالد و حاکم امارت «احسا» بازمی‌گردد که در اواخر سال 1110 هجری قلعه‌ای به نام «کوت» برای ذخیره آذوقه و همچنین انبار اسلحه بنا کرد که بعدها نام «کویت» از آن گرفته شد و سپس این شهر در عهد شیخ «سعدون بن محمد آل حمید» به خاندان آل صباح بخشیده شد. این کشور یکی از کوچک‌ترین کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس با بیش از دو ونیم میلیون نفر جمعیت است که در سال 1962 به استقلال رسید و خاندان آل صباح از 1962 م تاکنون بر آن حکومت می‌کنند. این کشور متشکل از 5 منطقه استکه در تقسیمات کشوری از آن‌ها تحت عنوان العاصمه (پایتخت)، حولی، الاحمدی، الجهراء و الفروانیه یادشده است. شیعیان بیش از 30 درصد جمعیت کویت را تشکیل می‌دهند. تراکم شیعیان در مناطق منصوریه، دعیه، سالمیه، دسمه، بنید القار و شرمه بیشتر است. باید توجه داشت وضعیت مناسب اقتصادی موجب شده تا شیعیان در فعالیت‌های گوناگون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و دینی حضورداشته باشند لذا سیر بسیاری از تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کویت، از عملکرد شیعیان نشات گرفته است. به طور کلی روند تحولات کویت به گونه ای بوده که حضور و نفوذ شیعیان در این تحولات غیر قابل انکار است. از جمله مهم‌ترین تحولات سیاسی کویت که شیعیان در آن نقش داشتند کسب کرسی هایی در مجلس کویت بود. مشارکت شیعیان در امور اجتماعی کویت به واسطه برگزاری انتخابات، نوع مناسبات این کشور را از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس متمایز می‌سازد. برخلاف بسیاری از کشورهای عربی، در کویت مجلس نمایندگان با انتخاب و رای مردم شکل می گیرد و زنان نیز می توانند در آن شرکت کنند. از لحاظ فرهنگی نیز شیعیان با شرکت خود در تشکل‌های فرهنگی و سازماندهی برنامه‌های فرهنگی در راستای اهداف فرهنگی و اجتماعی سعی در هدایت جامعه کویت به سوی ارزش‌های انسانی را دارند. در این میان شیعیان با حضور مستقیم و غیر مستقیم خود در برنامه‌های فرهنگی، سعی در اعتلای فرهنگ شیعی دارند. فضای آزادی نسبی فرهنگی کویت این کشور را در میان کشورهای عربی خلیج فارس از نظر فرهنگی متمایز کرده است. به همین سبب وضعیت فرهنگی کویت نسبت به سایر کشورهای حوزه خلیج فارس، متمایز بوده و سطح و عرصه‌های فرهنگی در این کشور بالاتر و قوی‌تر از کشورهای عربی اطراف خود است. مطبوعات در این کشور رونق دارد و نویسندگان با آزادی نسبی به طرح افکار خود می‌پردازند. وجود مساجد و حسینیه‌های رسمی و غیر رسمی بستر مناسبی برای فعالیت‌های فرهنگی شیعیان فراهم نموده است و از این رو بسیاری از برنامه‌های فرهنگی در مساجد و حسینیه‌ها سامان می‌یابد. شیعیان سازمان‌ها و نهاد های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی گوناگونی دارند و به نسبت جمعیت شان در تحولات کشور کویت نیروی قابل توجهی می‌باشند. این پژوهش تلاش دارد ضمن بررسی سابقه تاریخی شیعه در کویت در خلال سال های 2012 _ 1961، به چگونگی نقش شیعیان کویت نسبت به دیگر کشورها پرداخته و همچنین نقش نهادهای فرهنگی و اجتماعی شیعیان و نخبگان آنان در دگرگونی‌های اجتماعی کویت را مورد تبیین و بررسی قرار دهد.

 مقالات مرتبط:

 نقش احزاب و گروه‌های شیعی در تحولات سیاسی کویت، محمدعلی چلونگر، معصومه بندانی، پژوهش‌های سیاسی، زمستان 1392، شماره 8، (35 صفحه، از 70 تا 104).

نوشتن دیدگاه