چکیده:

 فلسفه اخلاق یا فرا اخلاق یا اخلاق تحلیلی رشته‌ای علمی- فلسفی و نوپاست که به‌صورت مدون در قرن بیستم در دنیای فلسفه مطرح گردید. آنچه در این علم بررسی می‌شود مسائل منطقی، معرفت‌شناسی و معناشناختی‌ای است که در مجموع، مبادی تصوری و تصدیقی علم اخلاق را فراهم می‌آورند و معیارهای لازم را برای نقد اخلاق دستوری در اختیار می‌نهند. در یک کلام، فلسفه اخلاق، منطق اخلاق است. در فرا اخلاق نظریات متفاوتی در باب تبیین و تحلیل مفاهیم و واژه‌های اخلاقی وجود دارد که می‌توان آن را به نظریات 1- طبیعت‌گرا (تعریف‌گرا)، 2- شهودگرا (ناطبیعت‌گرا) و 3- ناشناخت‌گرا (غیر توصیفی) تقسیم کرد. 1- طبیعت‌گرایی معتقد است که: اصطلاحات اخلاقی برحسب اصطلاحات غیر اخلاقی و قابل تعریف است و احکام اخلاقی زیرمجموعه‌ای از احکام تجربی‌اند و برای اوصاف طبیعی محض وضع شده‌اند. 2- شهودگرایی معتقد است که: بعضی از اوصاف اخلاقی بدیهی، شهودی، تعریف‌ناپذیر و بسیط هستند، آنان معتقدند که حداقل یکی از مفاهیم اخلاقی که باید به‌عنوان پایه قرار بگیرد باید دارای این اوصاف باشد و تنها از راه شهود است که می‌توان احکام و مفاهیم اخلاقی را شناخت نه از طریق مشاهده تجربی و یا استدلال فلسفی. 3- ناشناخت‌گرایی معتقد است که: مفاهیم اخلاقی بی‌معنا و غیرقابل تعریف‌اند. ایشان اصولاً برای مفاهیم اخلاقی، حیثیت شناختی قائل نبوده و آن‌ها را ناظر به‌واقع نمی‌دانند و صرفاً این مفاهیم را، مفاهیمی احساسی، عاطفی و توصیه‌ای می‌پندارند که از عواطف و تمایلات و انگیزه‌های آدمی نشأت گرفته‌اند. از طرفی در سنت فلسفه اسلامی علامه طباطبایی در حوزه احکام و گزاره‌های اخلاقی، نظریه‌ای یگانه و خاص به‌عنوان ادراکات اعتباری مطرح نمودند. علامه طباطبایی بر این باور است که قضایای حکمت عملی، اعتباری هستند؛ به این ترتیب که موجود زنده در انجام هر فعلی غایتی را دنبال می‌کند، این غایت که صرفاً نوعی اعتبار است مطابقی جز در ظرف وهم ندارد. از نظر ایشان توجیه قضایای حکمت عملی نیز با توجه به این غایت اعتباری صورت می‌گیرد. اصولاً در حکمت عملی، بحث صدق و کذب مطرح نیست بلکه مباحث با محوریت خوب و بد (حُسن و قُبح) یا باید و نباید شکل می‌گیرند. در این نوشتار، نظریه اعتباریات علامه طباطبایی و نظریه ناشناخت‌گرایی مورد مقایسه و بررسی قرار گرفته و قابلیت‌های هر یک در مقام تبیین، ثبات و جاودانگی ارزش‌های اخلاقی بررسی شده است.

 مقالات مرتبط:

 اعتباريات در فلسفه اخلاق علامه طباطبايي و مقايسه آن با رويکرد ناشناخت گرايي در فرا اخلاق، انشااله رحمتي، ليلي حيدريان، آفاق حكمت، تابستان 1391، دوره 1، شماره 2، (از صفحه 117 تا صفحه 136).
فصول پایان‌نامه:

 این پایان‌نامه در پنج فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات»
فصل دوم: «سیری در مباحث فلسفه اخلاق»
فصل سوم: «فرا اخلاق و نظریات آن»
فصل چهارم: «نظریه اعتباریات علامه طباطبایی»
فصل پنجم: «نتیجه‌گیری و مقایسه نظریات»

نوشتن دیدگاه