چکیده:

 نوشتار حاضر که به «نقش شیعیان در فرهنگ و تمدن افغانستان از آغاز تا صفویه» مى‏پردازد، پس از شناسایى قلمرو گذشته افغانستان در ده قرن اولیه اسلامى تحت عنوان خراسان، به این سؤال اساسى که آیا خراسان قدیم همه سرزمین افغانستان (فعلى) را شامل مى‏شده است یا بخشى از آن را، پاسخ مى‏دهد. سپس اوضاع طبیعى، اقتصادى و نیز سیاسى اجتماعى افغانستان را مورد بررسى قرار داده و گفته شده است که افغانستان آن روز از نظر طبیعى داراى آب و هواى ملایم و مرطوب و سرزمین حاصل خیزى بوده است و همچنین از دسته‏اى از کوه‏ها و رودخانه‏هاى مهم آن کشور نیز نام‌برده شده و در پرتو آن به مقوله اوضاع اقتصادى این سرزمین اشاره گردیده و به مباحثى از قبیل معادن، صنایع، تجارت و کشاورزى نیز پرداخته است. در ادامه به افغانستان از نظر سیاسى اجتماعى نظرى افکنده و بدین منظور، ابتدا به نحوه ورود اسلام و تشکیل حکومت‏هاى محلى پرداخته و به دنبال آن مقوله‏هاى جمعیت، اقوام، دین، مذهب و زبان را موردبررسی قرار داده است. بعد از ذکر این مباحث به این مطلب پرداخته که تشیع اساساً از چه زمانى وارد افغانستان شده، دیدگاه‏هاى مطرح در این مورد آورده شده است؛ و بعد بده دنبال یافتن نشانه‏هاى حضور و پیشینه تشیع و عوامل دخیل در بسط و گسترش تشیع، بحث پى گرفته‌ شده است و درنهایت با غور و بررسى و نام بردن از تعدادى افراد و شخصیت‌‏هاى علمى، فرهنگى و هنرى و با آوردن قراینى دال بر شیعى بودن آنان و نیز ذکر آثار و مجموعه فعالیت‌هایشان به این نتیجه دست یافته که شیعیان در فرهنگ و تمدن افغانستان نقشى به سزا و درخور تأملى داشته‌‏اند.

فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق در چهار فصل ارائه شده است:
فصل اول: «افغانستان در بستر تاریخ»
فصل دوم: «شیعه در افغانستان»
* ورود تشیع به افغانستان
* نشانه‌های حضور تشیع
* توسعه تشیع در افغانستان
* عوامل توسعه و رشد تشیع
فصل سوم: «شیعه، فرهنگ و تمدن از آغاز تا حمله مغول»
فصل چهارم: «نقش شیعیان در فرهنگ و تمدن افغانستان از مغول تا پایان عهد تیموریان»
* نظری بر افغانستان پس از تهاجم مغول
* شیعیان در دوره مغول
* شیعیان در دوره تیموریان
* هنر شیعه در دوره تیموریان
* ادب شیعه در قلمرو شعر و شاعری
* بنای شیعه
* نخبگان علمی و فرهنگی شیعه در دوره تیموریان.

نوشتن دیدگاه