چکیده:

 شهرت گرایش اکثریت به یک رأی و نظر خاص است و به سه قسم روایی و عملی و فتوایی تقسیم می‌شود. در کتاب‌های اصولی بیشتر از شهرت فتوایی سخن به میان آمده است و کمتر به مباحث مربوط به شهرت روایی و عملی پرداخته‌شده است. در بسیاری از موضوعات فقهی پای شهرت و آرای مشهوره به میان می‌آید و رای و نظر مشهور از اهمیت بیشتری برخوردار می‌گردد، ولی به این نکته باید توجه داشت که در نقد و بررسی آرا نباید تحت تأثیر رأی و نظر مشهور قرار گرفت. نقش و جایگاه شهرت در استنباط احکام شرعی و فروع فقهی اهمیت بسزایی دارد. این رساله به‌صورت تحلیلی و توصیفی و با استفاده از کتاب‌خانه‌ها و اسناد و مدارک مکتوب و استفاده از امکانات رایانه و اینترنت به سامان رسیده است و دستاورد آن این است که اگر شهرت روایی و یا خبر مشهور به حد و اندازه استفاضه برسد و در تمام طبقات راویان و ناقلان متعدد داشته باشد، هرچند به حد تواتر نرسند، سبب تقویت و ترجیح حدیث به هنگام تعارض می‌شود؛ اما اگر شهرت روایی صرفاً کثرت نقل و نگارش روایت در کتاب‌ها و جوامع حدیثی باشد، ولی راویان متعدد نداشته باشد، موجب رجحان روایت نشده و نمی‌توان آن را از مرجحات به شمار آورد. شهرت عملی نیز در صورتی می‌تواند جابر ضعف سندی روایت باشد که این شهرت افزون بر میان قدما درمیان متأخران نیز تحقق‌یافته باشد؛ بنابراین اگر شهرت عملی نسبت به یک روایت ضعیف صرفاً در میان متقدمان باشد ولی متأخران از آن اعراض نموده باشند، ضعف سندی روایت جبران نمی‌شود زیرا باوجود اعراض متأخران، وثوق و اطمینان ما نسبت به صدور آن از معصوم (ع) خدشه‌دار می‌گردد. شهرت فتوایی متقدمان که گاه از آن به نظریه تلقی تعبیر می‌شود باوجود قیود و شرایطی که کاشف از سنت معتبر است، حجیت دارد. شرایط حجیت شهرت فتوایی متقدمان عبارت است از: 1-حصول وثوق و اطمینان از شهرت متقدمان 2- اتصال شهرت فتوایی متقدمان به عصر ائمه (ع) 3- هماهنگی میان شهرت فتوایی متقدمان با متأخران 4- عدم مخالفت برخی از متقدمان باشهرت فتوایی 5-کاشفیت در شهرت فتوایی قدما 6- حدس به قول معصوم (ع) باشهرت فتوایی 7- عمل متقدمان به مضمون شهرت فتوایی.

مقالات مرتبط:

 نارسائی شهرت روایی در عرصه‌ی فقه و حدیث، حسین ناصری مقدم، محمد فقیهی صدر، عباسعلی سلطانی، فقه و اصول، تابستان 1392، شماره،93، (18 صفحه، از 57 تا 74)، (علمی _ پژوهشی)

نوشتن دیدگاه