چکیده:

 نهج‌البلاغه کتاب گران‌قدری است که حاوی سخنان مولای متقیان علی (ع) بوده و به سه قسمت تقسیم شده است: الف) خطب ب) رسائل ج) حکم و در میان خطب، خطبه قاصعه طولانی‌ترین است. این پایان‌نامه شرحی است بر آن خطبه شریف که از سه فصل تشکیل شده است: فصل اول: مقدمه فصل دوم: کوفه شناسی فصل سوم: شرح خطبه قاصعه؛ اما اجمالی از فصول سه‌گانه را در زیر می‌آوریم: فصل اول: در این فصل علاوه بر طرح مقدمات لازم از قبیل کار، شیوه تحقیق، سؤالات اصلی تحقیق فرضیات اولیه و غیره چشم‌اندازی کلی از خطبه نیز ارائه داده‌ایم مثلاً در قسمتی آورده‌ایم: این سخنرانی پرشور سرشار از دردمندی و درمانگری است اگر کسی بخواهد درس اخلاق، بحث تاریخی، اسرار عبادت بزرگ حج، شیطان‌شناسی و راه دفاع در مقابل او، مشکلات گریبان گیر جامعه و راه‌حل‌های آن، جایگاه علی در نزد نبی (ص) و عبرت‌های دیگر را فراگیرد به‌شرط آنکه با چشم تأمل بنگرد پاسخ‌های خود را می‌تواند در این خطبه بیابد؛ و سؤال اصلی تحقیق ما، عبارتست از بررسی وضعیت جامعه کوفه در روزگار انشاء خطبه و ارتباط محتوایی خطبه قاصعه به آن جامعه سپس شرح خطبه. فصل دوم: در این فصل کوفه را از آغاز تأسیس مورد بررسی قرار داده‌ایم و همچنین به مطالبی از قبیل علل تأسیس کوفه، دلایل انتخاب آن مکان برخورد خلفا با آن شهر، دلایل حضرت علی برای انتخاب آنجا به‌عنوان مرکز حکومت اسلامی، خصائص کوفیان و علل گمراهی آنان پرداخته شده است و شاید عصاره فصل دوم را بتوان در چند جمله آورد: کوفه شهری است که در حدود سال 17 هجری به روزگار حکومت عمر پا به عرصه وجود گذارد و شهری بدون سابقه قبلی است مردم آن سامان تلفیقی بودند از عرب و عجم که هر یک دارای شعب فراوان می‌باشند، دارای خلق و خوی متفاوت و شهری که با مقاصد نظامی‌گرایانه پدیدار شده و همین روحیه حوادث گوناگونی را ایجاد کرد. این افراد سلاح مدار به علت به دست ‌آوردن ثروتی که ناشی از فتوحات سرزمین‌های بزرگ بود دارای روحیه زیاده‌طلبی رفاه‌زدگی و خواهان سلطه شده بودند و این روال در زمان علی ‌بن ‌ابی‌طالب نیز وجود داشت تا جایی که تأخیر آنان در جمل، عنادشان در صفین و ... در تاریخ مشهود است. فصل سوم: با توجه به آنچه در فصل دوم مطرح شد خطبه قاصعه را مطابق تقسیم «محمد عبده»، 17 قسمت نمودیم و پس از ذکر هر قسمت و ترجمه آن بر اساس نهج‌البلاغه مترجم دکتر شهیدی مراحل زیر را انجام داده‌ایم: الف، بیان که شمای کلی هر قسمت است. ب، واژه‌شناسی تحت عنوان بررسی لغوی برای لغات لازم. ج، بررسی که پس از هر جزء کوتاه آورده‌ایم. د) حاصل سخن که نتیجه‌گیری کلی از هر قسمت می‌باشد.

نوشتن دیدگاه