چکیده:

 شهر قم به جهت ارتباط تنگاتنگ با دو یادگار گران‌بهای رسول گرامی اسلام (ص) از شرافتی بالا برخوردار می‌باشد. این شهر در دوران رشد و گسترش اسلام نزدیک به دو قرن همواره آباد و پرنشاط بود. درخشش قم زمانی پرفروغ‌تر شد که حضرت معصومه (ع) وارد این شهر شد. تقدیر الهی این بود که آن حضرت در قم وفات یابند. این حادثه سبب شد تا قم مرکز تشیع در ایران گردد. فعالیت‌های علمی و حدیثی علمای قمی به حدی بود که برخی تشیع را مذهبی قمی دانستند. با وجود تحولات بزرگ سیاسی اجتماعی در قرون مورد بحث، شگفت‌انگیزترین رویداد این دوران تأسیس و شکل‌گیری حوزه‌ی حدیثی قم است. تأسیس این مکتب حدیثی به قرن دوم هجری قمری باز می‌گردد که فرزندان سعد بن عبدالله و عموزادگانش ازال سائب در قم ساکن شدند و بنیاد تمدن شیعی قم و حرم اهل‌بیت (ع) را نهادند. سرچشمه‌ی مکتب حدیثی قم کوفه است ولی هیچ‌یک از آلایش‌های آن مکتب در این حوزه راه نیافت. از تأثیر تشیع قم بر سایر مناطق با توجه به عقاید مذهبی سایر شهرهای اطراف به‌خوبی می‌توان حدس زد که تشیع از این ناحیه به آن شهرها سرایت کرده است. حوزه‌ی حدیثی قم در دو قرن سوم و چهارم اوج دوران نشاط و تحرک خود را پشت سر نهاد و سرانجام با فعالیت‌های شیخ مفید و سید مرتضی و دیگر عقل‌گرایان مکتب بغداد در پایا ن قرن چهارم جای خود را پس از حدود یک قرن ریاست بر مراکز علمی شیعه به مکتب بغداد داد. پژوهش حاضر تلاشی است درباره‌ی چگونگی ورود اسلام و تشیع به ایران، تاریخ قم و نقش این شهر در تاریخ تشیع در ایران، مکتب حدیثی قم، ویژگی‌های این مکتب و علل شکل‌گیری آن، نقش علمای قم در شکل‌گیری علوم اسلامی و بررسی روابط متقابل قم و دیگر مکاتب حدیثی بلاد اسلام.

فصول پایان‌نامه:

این تحقیق در چهار فصل نگارش شده است:
فصل اول: «تاریخ قم قبل از اسلام تا قرن سوم هجری»
* نگاهي به تاريخ قم
* پيدايش شهر قم، قدمت تاريخي و وجه‌تسمیه‌ی قم
* آيين مردم قم پيش از اسلام
* فتح قم
* حضور اشعريان در قم
فصل دوم: «مكتب حديثي قم، بزرگان اين مكتب و آثارشان»
* مكتب حديثي قم و نحوه پيدايش آن
* ویژگی‌های مكتب حديثي قم
* بزرگان مكتب حديثي قم و آثارشان
فصل سوم: «نقش حوزه علميه قم در گسترش علوم اسلامي و ذكر آثار علماي قم در زمینه‌های مختلف علمي»
* نقش حوزه علميه قم در گسترش علوم اسلامي
* سيره و تاريخ
* تفسير و علوم قرآني
* فقه
* اخلاق و آداب
* فن حديث و جوامع حديثي
فصل چهارم: «نقش قم در گسترش تشيع در اطراف آن و روابط متقابل بين محدثان شيعي قم و ديگر مناطق»
* آوه
* کاشان
* فراهان و تفرش
* بررسی روابط متقابل بین محدثان شیعی قم و دیگر مناطق
نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه