چکیده:

رساله پیش روی که عنوان آن «سقیفه در متون تاریخی فارسی قرون هشتم تا دهم هجری قمری» است، سؤال اصلی خویش را این‌گونه مطرح کرده است که ماجرای سقیفه در نگرش مورخان قرن هشتم تا دهم چه بازتابی داشته است. در راستای سؤال اصلی این رساله، فرضیه رساله بر این اصل استوار است که مورخان قرن هشتم تا دهم با اینکه در ظاهر نگاه‌های متفاوتی به سقیفه داشته‌اند ولی در مجموع نگرش آنان با تساهل و تسامح مذهبی همراه بوده است. برای اثبات این فرضیه، ضمن استفاده از روش سند پژوهی، رساله حاضر به یک مقدمه و چهار فصل تقسیم شده است. فصل نخست با عنوان «چیستی سقیفه و زمینه‌های پیدایش آن» به حوادثی که در اواخر حیات پیامبر رخ داده است می‌پردازد و سپس به ماجرای خود سقیفه و اجتماعی که منجر به انتخاب شدن ابوبکر و به فراموشی سپردن واقعه غدیر شد، اشاره دارد. در فصل دوم به اوضاع اجتماعی، سیاسی و فرهنگی قرن هشتم تا دهم هجری پرداخته می‌شود. و فصل سوم به معرفی مورخان قرن هشتم تا دهم که راجع به سقیفه مطالبی آورده‌اند، اختصاص یافته، و در نهایت در فصل چهارم گزارش‌های مورخان قرن هشتم تا دهم هجری راجع به سقیفه منعکس می‌شود که در واقع بازگوکننده سؤال اصلی پژوهش است. آنچه از رساله پیش رو و بررسی‌ها و پژوهش‌هایی که در آن انجام شده به دست می‌آید این است که اکثر مورخان قرن هشتم تا دهم هجری به مسئله سقیفه با رویکرد اهل تسنن نگاه می‌کردند و مسئله جانشینی امیرالمؤمنین علی (ع) در غدیر خم و بازتاب آن در گزارش‌های آن مورخان از سقیفه یا نادیده گرفته شد یا به‌نوعی به‌عنوان عقاید شیعه مطرح گردید. همچنین مسئله‌ی غدیر و ولایت امیرالمؤمنین علی (ع) در برخی گزارش‌ها به‌عنوان محبت تفسیر شده است نه به‌عنوان ولایت سیاسی و حقوقی.

فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق در چهار فصل ارائه شده است:
فصل اول: «چیستی و چگونگی واقعه سقیفه و زمینه‌های ایجاد آن»
فصل دوم: «اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران در قرن هشتم تا دهم هجری»
* ایلخانان مغول
* فترت دوره ایلخانی و دوره تیموری
* تیموریان
* قراقویونلوها
* آق قویونلوها
فصل سوم: «معرفی مورخان فارسی‌زبان قرن هشتم تا دهم هجری و بررسی آثار آنان»
* روضة اولی الالباب فی معرفه التواریخ و الانساب
* تجارب السلف در تاریخ خلفا و وزراء
* تاریخ گزیده
* مجمل فصیحی
* روضة الصفا فی سیرة الانبیاء و الملوك و الخلفاء
* عالم آرای امینی
* حبیب السیر فی اخبار افراد بشر
* جهان‌آرا
* تاریخ الفی
فصل چهارم: «گزارش مورخان فارسی‌زبان قرن هشتم تا دهم هجری از ماجرای سقیفه»
* الف) آثاری که به‌تفصیل به ماجرای سقیفه می‌پردازد
* ب) آثاری كه مختصراً به ماجرای سقیفه می‌پردازند. (هشتم تا دهم هجری)
* ج) آثاری كه هیچ‌گونه بحثی از سقیفه نمی‌آورند: (قرن هشتم تا دهم)
نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه