چکیده:

 در این پژوهش دیدگاه‌های تفسیری مفسّران شیعه و اهل سنت درباره آیات مربوط به ولایت امام علی (ع) و فضایل و ویژگی‌های ممتاز ایشان برای احراز مَسند خلافت و امامت، منعکس و احادیث نبوی مشهور در شأن آن حضرت نیز وارسی گردیده است. این نوشتار در چهار فصل و یک خاتمه سامان یافته است. نویسنده در مقدمه به بررسی ضرورت مسأله ولایت و اهمیت آن در جامعه اسلامی پرداخته و مفهوم ولایت در لغت و قرآن کریم و استعمال گوناگون این واژه در کتاب خدا و اقسام آن را ذکر می‌کند. در فصل اول وی به تبیین آیه ولایت و شأن نزول آن از منظر مفسّران اهل سنّت و شیعه پرداخته و در استدلال به آیه ولایت در بیانِ ولایت و امامت علی (ع)، دیدگاه طبرسی صاحب تفسیر مجمع‌البیان را درباره تفسیر آیه مطرح و به برخی اشکال‌های وارد شده بر تفسیر آن از منظر مفسّران شیعه پاسخ می‌دهد. در فصل دوم ضمن تبیین آیه تبلیغ و شأن نزول آن از دیدگاه مفسّران اهل سنّت و شیعه، تفاسیر آنان و احتمال‌های مختلف مربوط به آیه مزبور منعکس گردیده است. نویسنده در این قسمت برای تقویت دیدگاه مفسّران شیعه در زمینه انطباق آیه تبلیغ بر شخصیت امام علی (ع) و ولایت آن حضرت به تفسیر آیات ابتدایی سوره معارج _ که مرتبط با تفسیر آیه تبلیغ است _ اشاره و اشعاری از حسان بن ثابت در زمینه آیات مذکور و شأن نزول آن‌ها را درباره ولایت امام علی (ع) ذکر می‌کند. در فصل سوم به شرح و تفسیر آیه اِکمال پرداخته و ضمن بیان شأن نزول آن از منظر مفسّران شیعه و اهل سنّت، مراد از «الیوم» در این آیه شریفه، روز غدیر و ماجرای اعلام ولایت و امامت امام علی (ع) دانسته شده است. در فصل چهارم به شرح و تفسیر آیه تطهیر پرداخته و شأن نزول آن از دیدگاه مفسّران شیعه و اهل سنّت بیان گردیده و به اثبات عصمت ائمّه (ع) معصوم با استفاده از مفاد آیه تطهیر پرداخته شده است. در خاتمه این نوشتار نویسنده به احادیث مشهور نبوی، مانندِ غدیر، منزلت و یوم‌الانذار و دلالت روایات مذکور بر اثبات ولایت آن امام اشاره کرده و از منظری روایی نیز احادیث دال بر ولایت و امامت امیرالمؤمنین (ع) را تجزیه و تحلیل روایی می‌کند.

کلیدواژه‌ها: امام علی (ع)، آیه ولایت، آیه تبلیغ، آیه تطهیر، آیه اکمال، شیعه، اهل سنت، مفسران.

نوشتن دیدگاه