چکیده:
عطار نیشابوری از شاعران نامدار ادب فارسی در قرن هفتم میباشد که مضامین عرفانی را بهصورت گسترده در آثارش وارد کرده است. وی با وجود داشتن مذهب شافعی و مدح خلفای راشدین در آثارش (الهینامه، مصیبتنامه، منطقالطیر، مختارنامه، تذکره الاولیاء و دیوان) به مدح و ستایش اهلبیت پیامبر (ص) نیز پرداخته است. حضور ابیاتی دال بر ارادت شیخ نسبت به اهلبیت (ع) پژوهنده را بر آن داشت که به بررسی سیمای اهلبیت (ع) در آثار عطار بپردازد. شیوهی نگارش این رساله بهصورت توصیفی- تحلیلی میباشد که ابتدا ابیات و نوشتههایی که در ذکر منقبت اهلبیت پیامبر (ص) در آثار عطار وجود دارد، استخراج گردید و سپس با آیات و روایاتی که در شأن این بزرگان نازل شده بود، مستند گردید و در ادامه به تحلیل این ابیات پرداخته شد. این پژوهش در پنج فصل تدوین شده است: در فصل نخست این پژوهش پس از ارائه موضوع پژوهش، به بررسی زندگی عطار پرداخته شد و در ادامه از اهداف و ضرورتهای این پژوهش سخن رفته است. در فصل دوم کتب و مقالههایی که پیرامون موضوع این پژوهش نگاشته شده بود، مورد بررسی قرار گرفت. فصل سوم این پژوهش که تنه اصلی آن نیز میباشد، تحلیل و بررسی جایگاه امام علی (ع) در آثار عطار را در برمیگیرد. در فصل چهارم به بررسی و تحلیل جایگاه دیگر اهلبیت (ع) پرداخته شده است و در فصل پایانی نتایج و یافتههای پژوهش درج شده است. در پایان این نتیجه حاصل گردید که عطار با وجودی که دارای مذهب شافعی است، در آثارش به منقبت اهلبیت پیامبر (ص) نیز پرداخته است و این مناقب بر اساس مستندات تاریخی و روایی میباشد و اختلافاتی که در آثار عطار نسبت به کتب روایی دیده میشود، اغلب در داستانهایی است که از زندگی این بزرگان نقل شده است؛ اما باید این نکته را در نظر داشته باشیم که هدفی که عطار مانند تمام شاعران صوفی مسلک از بیان این داستانها دنبال میکند، بیان مضامین عرفانی میباشد، بنابراین آنچه از نظر این شاعران اهمیت دارد، نتیجهای است که از این داستانها حاصل میشود. با تمام این احوال نگاه عطار در آثارش آزادمنشانه است و او درصدد برآمده که درگیریهای فرقهای را کنار بگذارد و مذاهب را به یکدیگر نزدیک کند.
کلیدواژهها:احادیث، اهلبیت، روایات، عطار.