چکیده:

 خلافت و جانشینی پیامبر اکرم (ص) از مسائلی است که از دیرباز مورد بحث و گفتگوی میان مسلمین بوده و اظهارنظرهای گوناگون درباره آن ابراز شده است؛ شیعه به پیروی از کتاب و سنت و عقل، آن را منصبی الهی دانسته و معتقد است خلیفه رسول خدا (ص) جز علی بن ابی‌طالب (ع) و ائمه اهل‌بیت (ع)، افراد دیگری نیستند؛ در برابر این گروه اهل سنت اظهار می‌دارند: که امامت و جانشینی پیامبر (ص)، مانند دیگر مناصب اجتماعی، جنبه الهی ندارد و لازم نیست که رسول خدا (ص) در زمان حیاتش جانشینش را معرفی کند، این وظیفه اکثریت جامعه اسلامی است که می‌باید خلیفه رسول خدا (ص) را انتخاب و تعیین نمایند؛ بنابراین انجام تحقیقی در مورد بررسی حقانیت خلافت ضروری به نظر می‌رسد. در این پایان نامه با تکیه بر دیدگاه‌های امام علی (ع) در نهج‌البلاغه و بر اساس مستندات تاریخی مورد قبول هر دو فرقه به مسأله‌ی غصب خلافت پرداخته می‌شود. روش تحقیق کتابخانه‌ای و براساس فیش‌برداری می‏باشد که پس از جمع‌آوری اطلاعات و برقراری رابطه منطقی بین آن‌ها مطالب مورد بررسی قرار می‌گیرد. در نهج‌البلاغه درباره غصب خلافت به سه اصل استدلال شده است: تصریح پیامبر (ص) به جانشینی امام علی (ع)، شایستگى امیرمومنان (ع) و روابط نزدیک نسبى آن حضرت با رسول خدا (ص)؛ اما تکیه اصلی آن حضرت بر تعیین خلافت ایشان از طرف رسول خدا (ص) است. در ادامه به‌منظور اثبات حقانیت خلافت امیرمومنان (ع) به بررسی واقعه سقیفه، جناح‌بندی امت اسلامی بعد از رحلت پیامبر (ص) و بیان انگیزه‌ها و تلاش‌ها و ادله هر یک از مدعیان خلافت پرداخته می‌شود و عللی که غاصبان خلافت برای برکناری حضرت علی (ع) از حاکمیت سیاسی استفاده کردند مطرح می‌گردد. سپس به بررسی جریان فدک که از نتایج غصب خلافت بود اشاره می‌شود سرانجام انتقادات امام از خلفا و مشاوره و توصیه‌های که امام به خلفا نمودند ذکر می‌شود که البته مشاوره به خلفا به معنی رضایت امام از حکومت آن‌ها نیست.

کلیدواژه‌ها: امام علی (ع)، نهج‌البلاغه، غصب خلافت، سقیفه، فدک.

فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق در چهار فصل ارائه شده است:
«فصل اول»
* مفهوم خلافت
* خلافت حضرت علی (ع) هم‌زمان با بعثت پیامبر (ص)
* اعلان خلافت حضرت علی (ع) همراه با دعوت مردم به اسلام
* تثبیت خلافت علی (ع) در واقعه غدیر خم
* معنای لغوی و اصطلاحی ولی و ولایت
* وصایت و شورا
* غصب خلافت در نهج‌البلاغه
«فصل دوم»
* بیماری رسول خدا (ص) و فرمانده ای اسامه بن زید
«فصل سوم»
* بیعت امام علی (ع) با ابوبکر
* زمان پذیرش بیعت از سوی حضرت علی (ع)
* طرق بیعت از مخالفان
* انگیزه‌های بیعت امام علی (ع)
* انتقاد از خلفا
«فصل چهارم»
* ابوبکر و اهل رده
* همکاری علی (ع) با خلفا
نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه