چکیده:

 در این تحقیق موضع‌گیری‌های اهل‌بیت پیامبر (ص) نسبت به خلفاى سه‌گانه و نحوه تعامل آنان تبیین شده است؛ بنابراین مسأله این پژوهش این است که تعامل اهل‌بیت (ع) با خلفاى سه‌گانه چگونه بوده است؟ آیا اهل‌بیت (ع) با خلفاى سه‌گانه همکارى کرده‌اند یا خیر؟ و در صورت مثبت بودن پاسخ، آیا این همکارى به معنى مشروع دانستن حاکمیت خلفا بوده است یا خیر؟ دوران مورد بررسى از سال 11 هجرى تا سال 35 هجرى را شامل می‌شود، برخى از نویسندگان در مورد برخورد اهل‌بیت پیامبر (ص) با خلفاى سه‌گانه افراط کرده‌اند و حتّى امام على (ع) را بازوى اجرائى خلفا دانسته و خواسته‌اند به نحوى مشروعیت خلافت خلفاى سه‌گانه را از این استفاده نمایند؛ اما فرضیه این پژوهش این است که اهل‌بیت پیامبر (ص) با ملاحظه خطرهایى که در صورت قیام جامعه اسلامى را تهدید می‌کرد، از قیام و اقدام مسلحانه خودداری کردند و با صبر و دوراندیشی، جامعه اسلامى را از خطرهاى منافقین، مرتدین و فرصت‌طلب‌ها نجات دادند. امام على (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) که در مسئله خلافت و فدک خود را صاحب حق می‌دانستند شیوه ویژه‌ای را در پیش گرفتند که هم وحدت امت اسلامى حفظ شود و هم حقایق بازگو شود. حضرت على (ع) در دوران خلفاى سه‌گاه در پاره‌ای موارد به همکارى با آنان پرداختند و با مشاوره‌های مشفقانه براى حفظ مصالح اسلام و مسلمانان تلاش وافر نمودند و در موارد دیگر انتقادات شدید به خلفا کردند که از مجموع انتقادات اهل‌بیت پیامبر (ص) از خلفا می‌توان نتیجه گرفت که ایشان هرگز دستگاه خلافت را مشروع نمی‌دانستند بلکه با صراحت، عدم لیاقت آن‌ها را گوشزد فرموده است.

نوشتن دیدگاه