چکیده:

 علمای شیعه از دوران قبل از ناصرالدین شاه به‌عنوان تنها ملجأ و پناهگاه توده مردم ایران به‌حساب می‌آمدند و بر اساس شرایط خاص سیاسی و اجتماعی قدرت آن‌ها دارای فراز نشیب‌های فراوانی بوده است؛ اما با حکومت طولانی‌مدت ناصرالدین شاه، که تحقیقاً نیم‌قرن (50 سال) به طول انجامید علمای شیعه، نه‌تنها در بین مردم به مسائل شرعی و عرفی می‌پرداختند و برای حفظ استقلال ایران در مقابل اجانب بخصوص دول انگلستان و روسیه و بیداری مردم و مقابله با استبداد ناصری تلاش‌های فراوانی نمودند. استعمار از یک طرف و استبداد از طرفی دیگر برای تضعیف و از بین بردن علمای شیعه کوشش‌های فراوانی نمودند. لیکن بر اساس قدرت علما در بین مردم، استقلال مالی و اعتماد و اطمینان مردم نسبت به علمای شیعه و آزاداندیشی آنان و سایر عوامل باعث شد که نه‌تنها بر قدرت علمای شیعه خللی وارد نشود بلکه در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه بر قدرت علمای شیعه افزوده شد؛ که این میزان از قدرت روحانیت را در رخدادهای مهمی مثل امتیاز رویتر و قیام تنباکو، قتل ناصرالدین شاه و انقلاب مشروطه می‌توان دید. بیشتر تلاش علمای شیعه دوره ناصری در ابتدا متوجه دولت استعمار می‌شدند و سپس قدرت استبداد را زیر سؤال می‌بردند. مهم‌ترین تلاش علمای شیعه دوره ناصری را در مبارزه با این دو مقوله، می‌توان در اهداف زیر جستجو کرد: 1) جلوگیری از ظلم و ستم خاندان قاجار بر مردم فقیر آن دوره. 2) مبارزه با استعمارگران و تقویت فرهنگ شیعه، در مقابل فرهنگ بیگانگان.

کلیداژه‌ها: آرا، افکار، علمای شیعه، ناصرالدین شاه.

فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق در چهار فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات تحقیق»
* مقدمه
* بیان مسئله
* هدف تحقیق
* روش تحقیق
* پرسش‌های تحقیق
* فرضیات تحقیق
فصل دوم: «ویژگی‌های شخصیتی ناصرالدین شاه»
* کلیات
* شمای کلی زندگی و حکومت ناصرالدین شاه قاجار
* ویژگی‌های شخیصتی حکومت ناصرالدین شاه
* پیامد ورود تلگراف به ایران و تأثیر آن در افکار عمومی (دوره ناصری)
* آغاز پدیده روظن فکری در قالب اصلاحات عصر قاجار
* اصلاح‌طلبان دوره ناصری
* بررسی تأثیر سیاسی و اجتماعی جراید و نشریات دوره ناصری
فصل سوم: «روابط خارجی ایران در دوره ناصری»
* کلیات
* دلایل حضور بیگانگان در ایرانِ دوره قاجار
* نقش روس از نظر سیاسی و اقتصادی در ایران دوره‌ی ناصری
* نقش سیاسی و اقتصادی انگلستان در دوره ناصرالدین قاجار
فصل چهارم: «علمای شیعه و میزان تأثیرگذاری آنان در حکومت ناصری»
* کلیات
* خاستگاه قدرت روحانیت شیعه
* مناسبات روحانیت و دولت در ایران معاصر
* عوامل تأثیرگذاری نهاد قدرت روحانیت در افکار عمومی
* بسترشناسی آراء و افکار علمای شیعه قبل از حکومت قاجار
* بررسی جایگاه روحانیت شیعه از اوایل صفوی تا اوایل دوره‌ی ناصری
* علما و روحانیون غیرسیاسی حکومت ناصری
* بررسی آراء و افکار سیاسی علمای شیعه در واگذاری امتیاز اقتصادی
نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه