چکیده:
احمدبنمحمدبنعیسی اشعری از اصحاب امام رضا (ع)، امام جواد (ع) و امام هادی (ع) و از راویان بزرگ شیعه در قرن سوم هجری به شمار می‌رود. همه‌ی فقها و همه‌ی علمای رجال درباره‌ی وثاقت ایشان اتفاق نظر داشته و کمترین شک و تردیدی در این‌باره وجود ندارد. از این‌رو، تحقیقی با عنوان «آرا و اندیشه‌های کلامی احمدبن-محمدبن‌عیسی‌اشعری» صورت پذیرفته است. بی‌تردید نقل روایات اعتقادی توسط راوی شیعی، نشان‌دهنده‌ی پذیرش صدور و مضمون روایت از سوی وی می‌باشد؛ بنابراین، سعی شد تا با مطالعه و بررسی روایات اعتقادی احمدبنمحمدبنعیسی، اندیشه‌ها و نظرات اعتقادی وی به دست آید. هدف این تحقیق، ارائه‌ی گزارشی از روایات کلامیِ احمدبنمحمدبنعیسی بوده است. تا از این طریق بتوان به اعتقادات شیعه در حوزه‌ی قم، در قرن سوم دست یافت. در این تحقیق، ابتدا روایات اعتقادی احمدبنمحمدبنعیسی جمع‌آوری شد و سپس در سه بخشِ مبدأشناسی، راهنماشناسی و فرجام شناسی با مجموعِ یازده فصل با عناوینِ علم، خداشناسی، حجّت، نبوّت، پیامبر اسلام(ص)، امامت، امام علی(ع)، امام زمان(عج)، مرگ، عالَم برزخ و قیامت تنظیم گردید. با توجه به این تحقیق، مشخص شد که اعتقادات مطرح در قم و در قرن سوم، به‌طور عامّ و اعتقادات احمدبن‌محمد، به‌طور خاص، تفاوت چندانی با اعتقادات رایج شیعه در امروز، ندارد. البته، در میان مباحث کلامیِ مطرح شده در روایات منقوله توسط احمدبن‌محمد، مباحث مربوط به امامت، نسبت به سایر مباحث، دارای گستردگی بیشتری بوده که اهمیت و پرچالش بودنِ این موضوع را نشان می‌دهد.
