چکیده:

 شهر كوفه شهر علی بن ابیطالب علیه‌السلام محسوب می‌شود و از قرن اول هجری مشهور است كه اهل كوفه از حضرت علی پیروی می‌کردند و قرار دادن آن به عنوان مركز دولت اسلامی در عهد خلافت حضرت علی نبود مگر به اسباب سیاسی و اجتماعی و اقتصادی. از آنجائی که امام علی (ع) یكی از فقهای صحابه محسوب می‌شود فقه روی مقدار زیادی از فقه كوفه را به خود اختصاص داده است؛ و فتاوی و احكام او در مجالس فقه گسترده شده است تا جایی که این فتاوی و احکام در جانب فتاوی فقها صحابه دیگر بروز بیشتری داشته است و می‌توان گفت که فضای کلی و حاکم بر مجالس فقه در کوفه همان مسیر علوی بوده است پس مذهب امام علی (ع) یکی از مذاهب رایج و دارای دایره گسترده در آن زمان بود. این فضای کلی فقه علوی حاکم بر کوفه از جریانات فقهی تشکیل‌ شده است که یا ریشه‌های آن به‌طور مستقیم به امام علی (ع) برمی‌گردد و یا به‌طور غیرمستقیم مانند زیدیه اولی. اما جریاناتی که ریشه‌های آن به‌طور مستقیم به امام برمی‌گردد اصحاب وی از تابعین و شیعه اصحاب حدیث و امامیه اولی می‌باشند. زمانی که امام علی (ع) در کوفه فرود آمد اصحاب مخلص تشنه علم و فقه معرفت در کنار او جمع شوند و از سرچشمه صاف او آنچه که خواستند گرفتند و از این‌ها اصحابی گه فقه و حدیث را از امام علی (ع) اخذ کردند و فتاوی و فقه او را در مسیرهای فقهی دیگری در کوفه و خصوصا برای فقها حنفیه نقل کردند به عنوان مثال می‌توان این افراد را ذکر کرد عبیده سلمانی، مسروق بن الاجدع و علقمه بن قیس و الاسود بن یزید و الحارث الاعور و غیرهم؛ و همچنین از کسانی که نقش مهمی در نشر احادیث امام علی (ع) برای فقهای حنفیه داشتند شیعه اصحاب حدیث بودند که نقش مهمی را در آن ایفا کردند و آن‌ها عامر شعبی و شعبه بن الحجاج و سلیمان الاعمش و غیرهم. فقهای حنفیه از محضر ائمه اهل‌بیت و رجال امامیه بهره برده‌اند پس مؤسس مذهب ابوحنیفه از مجلس امام باقر (ع) و امام صادق (ع) بهره برد و از آن‌ها روایت کرد و مدت دو سال تحت تعلیم امام صادق (ع) بود و این عبارت مشهور را گفت: لو لا السنتان لهلک النعمان و به فتاوی امام علی (ع) تمسک کردند و مخصوصا ابو یوسف و ابوجعفر طحاوی احادیث فقهی زیادی در کتب خوش از ایشان روایت کردند. تا جایی که این نقل حدیث به احادیث آن‌ها از بقیه فقهای صحابه رسید. درنتیجه مسائل فقهی بین دو مذهب جعفری و حنفی بسیار نزدیک شد بلکه اتفاق‌نظر پیدا کردند مخصوصا آنجایی که با رئیس سلسله مشایخشان ابن مسعود مخالفت کردند و فتاوی امام علی (ع) اخذ نمودند قابل‌توجه است که امامیه در بعضی از مسائل به خاطر نادر بودن روایت و یا وجود متعارض با آن به اقوال حضرت علی (ع) استناد نکرده‌اند اما فقهای حنفی به آن اقوال استناد کرده‌اند و بر طبق آن‌ها فتوی داده‌اند.

 کلیدواژه‌ها:منابع روایی، ابوحنیفه، مذهب حنفی، ابو یوسف، حدیث.

نوشتن دیدگاه