چکیده:

انصار به‌عنوان یکی از گروه‌های پیشگام در صدر اسلام با سایر گروه‌ها (بنی‌هاشم، مهاجران، منافقان، یهود و ...) در ارتباط بودند و یکی از این موارد ارتباط که در پرده ابهام باقی مانده و به‌صورت مستقلی روی آن کار نشده است، روابط و مناسبات انصار با امام علی (ع) است که موضوع این رساله است. سؤال اصلی این تحقیق آن است که آیا این روابط و مناسبات از نوع دوستانه محسوب می‌شود و یا از نوع خصمانه و رقیبانه؟ برای یافتن پاسخ حقیقی، عمده مسائلی که به آن پرداخته شده عبارتند از: پیشینه تاریخی انصار، روابط و تعامل انصار با پیامبر (ص) و بنی‌هاشم تا رحلت آن حضرت، نقش انصار در سقیفه، روابط انصار با امام (ع) در دوره خلفا و در نهایت روابط انصار با امام علی (ع) در دوره حکومت آن حضرت است. در پایان نتیجه کلی که از این مباحث گرفته شده این است که گزارش‌های صحیحی مبنی بر دشمنی یا رقابت اکثریت انصار با بنی‌هاشم و علی (ع) چه در زمان حیات پیامبر (ص) و چه بعد از رحلت آن حضرت وجود ندارد و امام علی (ع) هم بارها در مقابل جریان حاکم از انصار دفاع کردند. انصار در دوره خلافت امام علی (ع) به دفاع و حمایت از او برخاستند و در جنگ‌های آن حضرت حضور مؤثری داشتند و علی (ع) هم آنان را به‌عنوان کارگزاران و صاحب‌منصبان در بدنه حکومت خویش به کار گرفت. این تحقیق چون بر اساس نقد و بررسی مواد و مستندات تاریخی شکل گرفته لذا روش آن آمیزه‌ای از توصیف، تحلیل و ارزیابی با رویکرد تاریخی است و در برخی موارد همچون مبحث «نقش انصار در سقیفه» چون موضوع حائز اهمیت کلامی زیادی بوده، از رویکرد کلامی استفاده گردیده است.

کلیدواژه‌ها:علی (ع)، اهل‌بیت (ع)، صحابه، انصار، خلفا، کارگزاران، مدینه، کوفه.

فصول پایان‌نامه:

 این رساله در شش فصل نگاشته شده است:
فصل اول: «کلیات»
* بیان مسئله
* هدف و ضرورت تحقیق
* پرسش‌های تحقیق
* فرضیه تحقیق
* روش تحقیق
فصل دوم: «انصار (اوس و خزرج) پیش از ظهور اسلام»
* اصطلاح انصار در آینه قرآن و تاریخ
* تبارشناسی انصار
* خاندان اوس و خزرج
* خاستگاه جغرافیایی اوس و خزرج
* مهاجرت اوس و خزرج به یثرب
* اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و مذهبی یثرب در دوره جاهلی
فصل سوم: «انصار از ظهور اسلام تا رحلت پیامبر (ص)»
* اسلام انصار
* زمینه‌های نفوذ اسلام در یثرب
* هجرت پیامبر اکرم (ص) و مسلمانان به مدینه
* پایه‌های فکری _ اعتقادی دولت اسلامی مدینه
* بررسی سیاست رسول خدا (ص) در قبال غیرمسلمانان
* انصار در عرصه‌های دینی
* ارتباط انصار با رسول خدا (ص) و بنی‌هاشم
* روابط انصار با یهود و منافقان
فصل چهارم: «امام علی (ع) و انصار در سقیفه»
* مقدمه‌ای بر رویداد سقیفه
* رویداد سقیفه بنی ساعده
* انگیزه اجتماع انصار در سقیفه و موضعشان نسبت به علی (ع)
* عوامل پیروزی جناح قریش و شکست انصار در سقیفه
* مخالفان برپا کننده سقیفه
فصل پنجم: «امام علی (ع) و انصار در دوران خلفا»
* دوره خلافت ابوبکر بن ابی قحافه
* دوره خلافت عمر بن خطاب
* خلافت عثمان
فصل ششم: «انصار و دوران خلافت امام علی (ع)»
* نمای کلی از شخصیت امام علی (ع)
* چگونگی به خلافت رسیدن علی (ع)
* ساختار قدرت و حکومت امام (ع)
* اقدامات عملی امام علی (ع) در عزل و نصب کارگزاران
* امام علی (ع) و کارگزاران انصاری او
* انصار در جنگ‌های امام علی (ع)
نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه