چکیده:

 در پژوهش حاضر در پی این سؤال است که مفهوم سیره سیاسی معصومین (ع) و اصول حاکم بر آن از دیدگاه امام خمینی چیست؟ این فرضیه ارائه شده که سیره سیاسی معصومین (ع) از دیدگاه امام خمینی به مفهوم روش و اسلوب خاصی است که ائمه در قول و فعل و تقریر خود در حوزه سیاسی و زندگی سیاسی اجتماعی به کار گرفته‌اند و اصول حاکم بر سیره عبارت از عدالت، قانون‌گرایی، مصلحت‌گرایی، امر به معروف و نهی از منکر و قدرت می‌باشد. از آنجا که در اندیشه سیاسی شیعه قول و فعل و تقریر معصوم (ع) حجت است و مسلماً بخشی از این قول و فعل و تقریر به امور سیاسی _ اجتماعی تعلق می‌گیرد. در پژوهش حاضر تحت عنوان سیره سیاسی ائمه معصومین (ع) از دیدگاه امام خمینی (ره) نیز سیره سیاسی آن بزرگواران به‌عنوان الگوهای کامل و عملی در طول تاریخ اسلام مدنظر قرار گرفت از دید امام راحل سیره ائمه معصومین (ع) در تمامی شئون ملاک عمل می‌باشد. بررسی روش‌های متفاوت معصومین (ع) در مبارزات سیاسی نشان می‌دهد که اگرچه در ظاهر برخی از این سیره‌ها متفاوت به نظر می‌رسد و در هر مقطع زمانی سیره خاص و مشخصی از معصومین (ع) ارائه گردیده است اما بر این سیرها متفاوت به نظر می‌رسد و در هر مقطع زمانی سیره خاص و مشخصی از معصومین (ع) ارائه گردیده ست اما بر این سیره‌ها اصول مشترکی که دارای ماهیت عقلی- شرعی هستند حاکم می‌باشد. اصول ثابت و مشترکی که رنگ زمانه به خود نمی‌گیرد و فقط مصادیق آن‌ها در زمان‌های گوناگون متفاوت می‌باشد. اصول مشترکی چون عدالت که در سیره و زندگی فردی، اجتماعی و سیاسی ائمه (ع) به‌وضوح مشهور است. به‌گونه‌ای که در سیره همگی آن‌ها شاخصه‌های این اصل از جمله نفی انضلام و استرحام، نفی عذر و خیانت، نفی تعدی به حقوق دیگران مشاهده می‌شود، همچنین قیام بر علیه ظلم و جور در تمامی زمان‌ها با اشکال متفاوت در سیره آن‌ها به چشم می‌خورد. این اصل ما را به اصل دیگری رهنمون می‌شود. اهتمام به قانون و تبعیت و اجرای آن با توجه به عنصر مقتضیات زمان اصل است که به‌عنوان امری قطعی و مسلم در سیره آن‌ها محسوب می‌شود. در واقع بی‌توجهی به قانون در سیره آن‌ها جایگاهی ندارد و یا با عدالت آن‌ها سازگار نیست. از طرفی در اسلام عدالت فردی و اجتماعی به‌عنوان هدف قانون‌گذار و قانون الهی مدنظر است. در این راستا قانون الهی بر اساس عدالت و به‌منظور عدالت فردی و اجتماعی وضع گردیده است؛ و هدف آن نفع و مصلحت همه مردم می‌باشد. لذا عنصر مصلحت اسلام و مسلمین به‌عنوان عنصری تأثیرگذار در سیره آن بزرگواران نمود یافته به‌گونه‌ای که بررسی گردید ائمه مسلمین در موارد بسیاری این سیره و روش خویش را در جهت هدایت کردند. آن بزرگواران در راستای ایجاد عدالت فردی اجتماعی و اجرای قانون الهی (کتاب و سنت) سعی نموده‌اند با توجه به اصل امر به معروف و نهی از منکر، وظیفه ارشاد و هدایت خلق به‌سوی حق را عملی سازند این اصل به‌عنوان اصل مبقیه اسلام و اصلی فراگیر محسوب می‌گردد و می‌توان گفت تمام اهداف مثبت و منفی اسلام از جمله تشکیل حکومت را در بر می‌گیرد. در واقع عملی شدن اصول فوق بدون توجه به بزرگ‌ترین معروف سیاسی که همان حکومت است، امکان نمی‌باشد. از طرفی وجود حکومت بدون توجه به اصل اقتدار و قدرت معنا و مفهوم نمی‌یابد. در هر نظامی آنچه به حکومت به‌عنوان ابزار اجرای قانون مشروعیت می‌بخشد، منشأ و منبع قانونی و عقلانی قدرت و اقتدار می‌باشد. لذا این اصل در سیره ائمه (ع) از اهمیت خاصی برخوردار است.

نوشتن دیدگاه