چکیده:

 در این رساله، به بررسی، تبیین و مقایسه دیدگاه اهل‌بیت (ع) و فلاسفه اسلامی در خصوص نحوه صدور فعل از انسان پرداخته می‌شود. نظری اهل‌بیت معروف به امر بین الامرین نافی نظریات رقیب جبر و تفویض می‌باشد و نظری‌ای کاملاً ابتکاری، دقیق و مطابق با واقع است که از فسادهای دو نظریه جبر و تفویض به‌کلی پیراسته است. ما نظریه اهل‌بیت را در دو تصویر جداگانه و مرتبط با هم ارائه نموده‌ایم که تصویر اول، نشان داده شده است که ماهیت نظریه اهل‌بیت، برای سه مفهوم اصلی استطاعت انجام فعل، امر و نهی الهی و اذن الهی می‌باشد؛ و این سه مفهوم در یک ائتلاف کلی، نظریه آمد بین الامرین اهل‌بیت را شکل می‌دهند به‌نحوی‌که در صورت نبود و یا انکار یکی از این مفاهیم سه‌گانه، تصویر ماهیت امر بین امرین دچار خدشه و تباهی می‌گردد. در تصویر دوم، نیز نسبت میان مشیت الهی، اراده الهی، قدرت الهی و قضای الهی با فعل انسان بررسی شده است و نشان داده‌ایم که از دیدگاه اهل‌بیت صحت صدور فعل از انسان منافاتی با این امور الهی ندارد بلکه بر مبنای همین امور الهی است که فعل باید از روی اراده و اختیار از انسان صادر گردد. نظری فلاسفه اسلامی نیز بر مبنای علیت و اصل ضرورت علّی و معلولی تبیین و اثبات شده است که بنا بر نظریه فلاسفه اسلامی، انسان موجودی مختار است که افعال خویش را نه بر مبنای جبر و نه تفویض بلکه بااراده‌ای که در طول اراده الهی است، انجام می‌دهد. از دیدگاه فلاسفه اسلامی، نسبت میان انسان و افعالش، نسبت امکانی است و انسان در مقایسه با علت تامه هر فعل، بخشی از علت می‌باشد و در صورتی که تمامی اجزای علت تامه در خارج موجود باشند، فعل به اراده انسان محقق می‌گردد. مقایسه نظرات فلاسفه اسلامی در چگونگی صدور فعل از انسان با نظریه امر بین امرین اهل‌بیت (ع)، آشکار می‌سازد که نظری فلاسفه اسلامی، مطابق با تصاویر اول و دوم نظریه اهل‌بیت (ع) می‌باشد و به لحاظ نتیجه دارای سازگاری با نظری اهل‌بیت است.

کلیدواژه‌ها:اهل‌بیت (ع)، فلاسفه اسلامی، امر بین الامرین، علّیت.

 فصول پایان‌نامه:

این پایان‌نامه در دو فصل تبیین شده است:
فصل اول
* نظر اهل‌بیت (ع) در باب صدور فعل از انسان
* جبر و تفویض از دیدگاه اهل‌بیت (ع)
* تصویر اول «از امر بین الامرین از دیدگاه اهل‌بیت (ع)»
* تصویر دوم «امر بین الامرین» نظریه اهل‌بیت (ع).
فصل دوم
* نظر فلسفه اسلامی در باب صدور فعل از انسان
* علیت از دیدگاه فلاسفه اسلامی
* نحوه صدور فعل از انسان از دیدگاه فلاسفه اسلامی.

نوشتن دیدگاه