چکیده:
انسان موجودی است اجتماعی و فطرتاً به جمع گرایش دارد. اسلام نیز به این مسئله تصریح نموده است. اسلام دینی جامع و کامل است که در تمام ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، عبادی، حقوقی تعالیم و آموزه‌های جمع‌گرایانه بسیاری ارائه نموده است. برخی دین را منزوی و فردگرا معرفی نموده و آن را به رابطه‌ای فردی با خدا تفسیر می‌کنند و با اشاره به برخی از ابعاد معنوی و ارتباط فرد با خدا دایره‌ی دین را محدود ساخته و چهره‌ی واقعی اسلام را تخریب می‌سازند در حالی که دین اسلام نه‌تنها دینی جمع‌گراست بلکه تکامل انسان را در سایه جمع‌گرایی مثبت و نه عزلت و گوشه‌گیری و نه جمع‌گرایی منفی نظیر زنا و مشارکت در کارهای ناشایست و حرام می‌داند. معصومین (ع) نیز در احادیث و روایات فراوانی به این مسئله اهتمام زیادی ورزیده‌اند. هدف در این پژوهش آن است که با استفاده از تعالیم و احادیث امام علی (ع) بر اساس نیمه دوم کتاب مسند امام علی بن ابی‌طالب (ع) از عزیز الله عطاردی به نقش جمع‌گرایی در تکامل انسان پرداخته شود. در این رساله ضمن بیان کلیات تحقیق و مباحثی پیرامون زندگی امام علی (ع) به تعاریف جمع، جمع‌گرایی، تکامل و تبیین ارتباط تکامل و جمع‌گرایی پرداخته شده سپس مؤلفه‌های جمع‌گرایی پس از مطالعه احادیث مسند مذکور استخراج گردیده و احکام و قوانین و آسیب‌ها و فضائل مترتب بر آن ذیل آن‌ها مندرج گردیده است و به این ترتیب نقش جمع‌گرایی آن‌ها مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد. از نتایج بارز در این پژوهش آن است بر اساس دیدگاه‌های ناب حضرت علی (ع) اساس خلقت انسان هم در نظام تکوین و هم در نظام تشریع بر گرایش بر جمع است و تکامل و تعالی انسان در سایه‌ی جمع‌گرایی قابل تحقق است. اگر چه در احادیث امام علی (ع) تعالیم فردی نظیر نماز شب، روزه، رعایت بهداشت فردی نیز یافت می‌شود ولی آن‌ها نیز در جهت ساختن انسان و حضور مفید و مؤثر او در اجتماع وارد شده است. از دیگر نتایج این پژوهش آن است که در اکثر نابسامانی‌ها و مشکلات اجتماعی در سایه‌ی عدم رعایت اخلاق صحیح اجتماعی رخ می‌دهد که آشنایی با مصادیق جمع‌گرایانه و احکام، آسیب‌ها و فضائل مترتب بر آن‌ها و به‌کارگیری آن‌ها در زندگی در پیش‌گیری و رفع بسیاری از مشکلات و نابسامانی‌های اجتماعی بسیار مؤثر و ضروری است.
کلیدواژه‌ها:امام علی (ع)، جمع‌گرایی، حدیث، تکامل، انسان کامل.
فصول پایان‌نامه:
این پژوهش در چهار فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات تحقیق»
* تبیین مسئله پژوهشی و اهمیت آن
* اهداف
* فرضیات و پرسش‌ها
* پیشینه تحقیق
* روش تحقیق و مراحل آن
فصل دوم: «امام علی (ع) و شرایط اجتماعی عصر آن حضرت (ع)»
* ولادت امام علی (ع)
* امام علی (ع) در زمان پیامبر اکرم (ص)
* پس از رحلت پیامبر اکرم (ص)
* جریان‌های اجتماعی پس از رحلت پیامبر اکرم (ص)
* دوران حکومت و زمامداری امام علی (ع)
* جریان‌های اجتماعی زمان حکومت حضرت علی (ع)
* ویژگی‌های حکومت امام علی (ع)
* میراث علمی _ حدیثی امام علی (ع)
فصل سوم: «جمع و جمع‌گرایی»
* تعریف جمع
* تعریف جمع‌گرایی
* جمع‌گرایی از منظر امام علی (ع)
* فواید جمع‌گرایی
* تکامل انسان در سایه جمع‌گرایی
* پرهیز از جمع‌های منفی
* فردگرایی در روایات امام علی (ع)
* رفع تناقض احادیث فردگرایانه و جمع‌گرایانه اهل‌بیت (ع)
فصل چهارم: «مصادیق جمع‌گرایانه و عوامل گسست روابط اجتماعی»
* مصادیق جمع‌گرایی در ابعاد مختلف
* عوامل گسست روابط اجتماعی.
