چکیده:
اخلاق زیست‌محیطی یکی از زیرمجموعه‌های اخلاق کاربردی در علم فلسفه به شمار می‌رود که در دهه‌های اخیر اهمیت بیشتری نسبت به گذشته پیدا کرده است؛ چراکه زندگی و سلامت جانداران در معرض خطر بحران زیست‌محیطی کنونی قرار گرفته است. با گذشت زمان ابعاد این فاجعه از انسان‌ها فراتر رفته و حیوانات و گیاهان و عناصر زیست‌بوم را هم تحت تأثیر خود قرار داده است. اندیشمندان و بزرگان علم راهکارهای بسیاری برای برون‌رفت از این بحران پیشنهاد داده‌اند که یکی از آن راهکارها اخلاق می‌باشد. در این رساله به بررسی نقش اخلاق در حل بحران محیط‌زیست پرداخته‌ایم؛ اما اینکه اخلاق بر چه مبنایی باید باشد؟ معیار فعل اخلاقی و کانون ارزش ذاتی از منظر یک نهضت اخلاقی چیست؟ سؤالاتی است که همواره در علم اخلاق مطرح بوده است. ما در این رساله، دین را بهترین پیام‌آور اخلاق معرفی کرده و به تبیین ارتباط بین دین و اخلاق می‌پردازیم و به‌طور خاص نظرات دین اسلام را از جهت پاسخگویی به اهم مسائل اخلاقی بررسی خواهیم کرد؛ و در گام بعدی محورهای اخلاق زیست‌محیطی را بر پایه‌ی اولاً قرآن کریم و ثانیاً روایات ائمه معصومین (ع) شرح می‌دهیم که شامل معرفی نظر اسلام در مورد ارتباط انسان‌ها با انسان‌ها در درجه اول- زیرا که مهم‌ترین عنصر محیط‌زیست یک جاندار هم نوعان او هستند- و در ثانی ارتباط انسان‌ها با حیوانات و سپس ارتباط انسان‌ها با گیاهان و در آخر هم ارتباط انسان‌ها با عناصر زیست‌بوم را از دو منظر قرآن و روایات مفصلاً بررسی و موشکافی نموده‌ایم؛ که در نتیجه آن نظرات اسلام را به‌عنوان کامل‌ترین و جامع‌ترین مکتب اخلاقی، خصوصاً برای حل بحران محیط‌زیست معرفی نموده‌ایم.
کلیدواژه‌ها:اخلاق زیست‌محیطی، اخلاق کاربردی، اسلام و محیط‌زیست، حقوق محیط‌زیست.
فصول پایان‌نامه:
این پژوهش در پنج گفتار به بیان مطالب خود پرداخته است:
گفتار اول: «کلیات و تعاریف»
* فصل اول: محیط‌زیست
* فصل دوم: اخلاق
گفتار دوم: «اخلاق محیط‌زیستی»
* فصل اول: اخلاق زیست‌محیطی چیست؟
* فصل دوم: نظام‌های اخلاق زیست‌محیطی
گفتار سوم: «دین اسلام و اخلاق زیست‌محیطی»
* فصل اول: ارتباط دین و اخلاق
بخش اول: دین و اخلاق غیرمستقل از یکدیگرند
بخش دوم: دین و اخلاق مستقل از یکدیگرند
* فصل دوم: مبانی اخلاق زیست‌محیطی از منظر اسلام
گفتار چهارم: «اخلاق زیست‌محیطی اسلامی»
* فصل اول: جهان‌بینی اسلامی
* فصل دوم: انسان‌شناسی اسلامی
* فصل سوم: وظیفه انسان در برابر محیط‌زیست
گفتار پنجم: «اخلاق زیست‌محیطی از منظر روایات ائمه معصومین (ع)»
* فصل اول: ارتباط انسان با انسان‌ها
* فصل دوم: ارتباط انسان‌ها با حیوانات
بخش اول: توجه به آفرینش حیوانات
بخش دوم: ملاحظات اخلاقی
* فصل سوم: ارتباط انسان‌ها با گیاهان:
بخش اول: اهمیت گیاهان در تعالیم اسلامی
بخش دوم: ملاحظات اخلاقی
* فصل چهارم: ارتباط انسان‌ها با زیست‌بوم:
بخش اول: زمین
بخش دوم: هوا.
