چکیده:

 سازندگی درونی و اصلاح و تهذیب و تعلیم و تربیت انسان، از مهم‌ترین اهداف خداوند در فرستادن پیامبران بـوده است. مطالعۀ زندگانی رسولان الهی و امامان بزرگوار و آثار به‌جامانده از آنـان، حکایـت از آن می‌کند کـه بـه احقاق حق و گسترش اخلاق و تفکرات و گفتار حسنه و راهنمایی انسان‌ها بـر پیمـودن ایـن راه و روش، مقـصد عالی آنان بوده است. با مطالعۀ رسالۀ حقوق این سؤال به ذهن متبادر می‌گردد که آیا رسالۀ حقـوق دارای مبنـا و مـستندات قرآنـی می‌باشد؟ فرض بر این قرار گرفت که گفتار امام سجاد (ع) در رسالۀ حقوق دارای مبانی قرآنـی می‌باشد و فونداسیون اصلی این سخنان چه تصریحاً و چه تلویحاً در قرآن وجود دارد و لکن باید واکاوی انجام پذیرد تا بـه آن‌ها دسـت یافت. لذا هر کس که بخواهد به مدینۀ فاضله و حیات طیبه دست یابد می‌بایست رهگذر بزرگراه رسالۀ حقـوق امـام سجاد (ع) باشد. با کندوکاوی در قرآن برای هر حقی از حقوق مطروحه در رسالۀ حقوق آیاتی از قـرآن در ذیـل آن حـق آورده شده تا هم این سخنان گهربار با اقیانوس علم و معرفت پیوند خورده باش د و هم زیرساختی باشد برای تحقیـق و پژوهش محققان در رسالۀ حقوق. سپس به تشریح مبانی حقوق در پنج فصل پرداخته شده: فصل اول: کلیات و مفاهیم؛ فصل دوم: مبانی قرآنی حقوق الهی؛ فصل سوم: مبانی قرآنی حقوق فردی (شخصی)؛ فصل چهارم: مبانی قرآنی حقوق اجتماعی؛ فصل پنجم: نتایج و پیشنهادات. بنابراین سرچشمۀ اصلی این حقوق و پشتوانۀ آن، ایمان به خداوند بزرگ و دستورات حیات‌بخش اوسـت کـه در قرآن کریم بیان شده است. آنچه امام سجاد (ع) در این رساله بر آن تأکید می‌فرماید درواقع بـر اساس دستورات قرآن و سنت رسول‌الله (ص) است.

 کلیدواژه‌ها:رسالۀ حقوق، قرآن، امام سجاد (ع)، حقوق الهی، حقوق فردی، حقوق اجتماعی.

 فصول پایان‌نامه:

این پژوهش در پنج فصل نگارش شده است:
فصل اول: «کلیات و مفاهیم»
* کلیات تحقیق
* معنا شناسی واژه حق
* مستندات قرآنی حق
* سیري در زندگی و حیات علمی و آثار امام سجاد (ع)
* امام سجاد (ع) از دیدگاه اهل سنت
* امام سجاد (ع) از دیدگاه شیعه
* آثار امام سجاد (ع)
* بررسی سندي رسالۀ الحقوق
فصل دوم: «حقوق الهی»
* حق‌الله
* حق الصلاه
* حقّ الصوم
* حقّ الصدقه
فصل سوم: «حقوق فردی»
* ثمرات شناخت نفس
* حقُّ اللَّسان
* حقّ السمع
* حقُّ بصر
* حقُّ رِجل
* حقُّ ید
* حقُ بطن
* حقّ فرج
فصل چهارم: «حقوق اجتماعی»
* حقّ معلم
* حقّ شاگرد
* حق همسر
* حق مادر
* حق پدر
* حق فرزند
* حق برادر
* حق مؤذن
* حق همسایه
* حق مال و ثروت
* حق سائل و مسئول
فصل پنجم: «نتیجه‌گیری».

نوشتن دیدگاه