چکیده:
نظر به رخداد حماسه حسینی در دهه‌ی شصت هجری فزونی بدعت‌ها و انحرافات نظری و عملی در جهان اسلام، رسالت امام سجاد (ع) در حفظ اسلام و مذهب تشیع با دشواری‌هایی روبرو شد و این دوره را به یکی از حساس‌ترین مهم‌ترین ادوار تاریخی امامیه مبدل نمود. کاویدن ابعاد نهضت علمی و فرهنگی امام سجاد (ع)، در پاسداری از معارف اعتقادی امامیه در جامعه بحران‌زده آن روزگار مسئله اصلی این پژوهش است که قصد دارد با گردآوری مستندات نقلی و تاریخی تلاش‌های آن حضرت را در ساحت آموزه‌های اعتقادی امامیه بررسی کرده و چگونگی روش ایشان در تبیین معارف و مواجهه با مسائل نو آمد اعتقادی را روشن سازد و در نهایت تأثیرات تعالیم ایشان را بر نماید. امام سجاد (ع) در دوران امامت خود با وجود فشارها شرایط دشوار سیاسی توانست معارف اعتقادی زیادی را در زمینه امامت و توحید تبیین کند. ایشان در زمینه امامت و تبیین آن توانست منظومه‌ای از ویژگی‌ها را برای امام تبیین کند مفهوم مبهم امامت را در دوران امامت خود به‌صورت شفاف و مبتنی بر ویژگی‌هایی همچون عصمت و علم و نص و وراثت معرفی کند. امام سجاد (ع) همچنین در زمینه توحید به ساماندهی عقاید جامعه اسلامی در این زمینه پرداخت و موضع خود را در برابر عقاید انحرافی موجود همچون مرجئه و خوارج و مشبهه اعلام کرد. یکی از نکات برجسته در شیوه شناسی تعالیم اعتقادی امام سجاد (ع) بهره‌گیری ایشان از روش‌های متعدد و متنوع در بیان این تعالیم است که با تأسیس مدرسه علمی و تربیت شاگردان و موالی و استفاده از کتابت و فرصت‌های مختلف تبلیغی همچون ایام حج توانست از این روش‌ها در پیشبرد اهداف اعتقادی خود استفاده نماید.
