چکیده:

 مبانی و روش تفسیر، از مهم‌ترین پایه‌ها و زیرساخت‌های فهم آیات می‌باشند و هر گامی كه درراه شناسایی و ارائه این روش‌ها برداشته شود، ارزشمند خواهد بود. ازآنجاکه اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) مفسران برگزیدة خدا، راسخان در علم، آگاه به همه معانی قرآن و مصون از خطا هستند، استخراج مبانی و روش تفسیری ایشان، می‌تواند معیار و شاخص آراء و روش‌های تفسیری مفسران قرار گیرد، لذا كوشش و تلاش برای آشنایی با مبانی و روش تفسیری ایشان، حائز رفیع‌ترین جایگاه، در پژوهش‌های تفسیری است. در این پایان‌نامه سعی شده تا اولاً جو علمی و تفسیری عصر امام حسن (ع) بررسی شود و ویژگی‌های بارز تفسیری آن دوره شناسایی گردد، ثانیاً، با استقرای روایات تفسیری و مستندات قرآنی امام حسن (ع) (به‌عنوان یكی از آگاهان به تمام معارف قرآن كریم) و دسته‌بندی آن‌ها در سه عنوان تفاسیر بیانی، تفاسیر استنادی و تفاسیر عملی؛ مبنا، روش و قواعد حاكم بر تفسیر ایشان از میان روایاتشان استخراج شود. مقارن بودن حیات امام حسن (ع) با عصر رسالت و عصر صحابه و ویژگی‌های متفاوت تفسیری این دو دوره و حضور پیامبر (ص) و اهل‌بیت ایشان در میان مردم به‌عنوان مفسران برگزیدة خدا و آگاه به همه معانی قرآن از ویژگی‌های بارز تفسیری عصر امام حسن (ع) به شمار می‌آید. مبانی‌ای چون الهی بودن قرآن، جامعیت، تحریف ناپذیری، جاودانگی، امكان فهم و تفسیر قرآن، حجیت ظواهر آیات، ساختار چندمعنایی قرآن، جدایی ناپذیری قرآن و عترت و بی‌طرفی علمی و قواعدی چون لزوم رجوع به ائمه: در تفسیر مشكل و تأویل و پرهیز از تفسیر به رأی و روش‌هایی چون روش تفسیر قرآن به قرآن، روش تفسیر قرآن با روایت و تفسیر قرآن با در نظر گرفتن مفاهیم عرفی كلمات، مصداق و اسباب و شأن نزول از مواردی است كه با بررسی روایات امام حسن (ع) به دست آمد. همچنین از دیگر اهداف این پایان‌نامه بررسی میزان توجه مفسران معاصر به روش تفسیری امام حسن (ع) و توجه به روایات تفسیری ایشان در دو بعد كمی و كیفی است. در این مورد از میان تفاسیر استفاده شده، میزان توجه به روش تفسیری امام حسن (ع) متفاوت بوده و در مواردی نشان دهنده اقبال مفسران به این روش‌هاست، كه البته این اقبال بدون تصریح مفسران به این امر می‌باشد. استفاده از روایات تفسیری امام حسن (ع) در اكثر این تفاسیر كم بوده و از نظر كیفی هم غالباً به شكل استشهادی می‌باشد.

 کلیدواژه‌ها:امام حسن (ع) تفسیر در عصر امام حسن (ع)، مبانی تفسیر، روش تفسیر.

 فصول پایان‌نامه:

این پایان‌نامه در پنج فصل تبیین شده است:
فصل اول: «دانش قرآنی و مقام تفسیری امام حسن (ع) و تفسیر در عصر ایشان»
* مقام و دانش تفسيري امام حسن (ع)
* جايگاه تفسير در عصر امام حسن (ع)
فصل دوم: «مروری بر آراء تفسیری امام حسن (ع)»
* تفسیرهای بياني
* تفسيرهاي استنادي
* تفسيرهاي عملي
فصل سوم: «مبانی و منابع تفسیر امام حسن مجتبی (ع)»
* مباني تفسير
* منابع تفسير
فصل چهارم: «قواعد، روش، سبک‌های بیانی تفسیر»
* قواعد تفسيري
* گونه‌های روش‌های تفسيري
فصل پنجم: «بازتاب روش تفسیری امام حسن (ع) در تفاسیر مشهور معاصر»
* تحليلي از ميزان توجه به روش و روايات تفسيري امام حسن (ع) در تفاسیر معاصر
* تفسیر «انوار درخشان»
* تفسیر «المیزان»
* تفسیر «نمونه»
* تفسیر «روان جاوید»
* تفسیر «اثناعشری».

نوشتن دیدگاه